فاطمه امین جورآبادی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی در کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه
کیانوش چقامیرزا - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه
صحبت بهرامی نژاد - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه
محمدامین سهرابی چقابلکی - کارشناس آمار

در سالهای اخیر استفاده از داروهای با منشاء گیاهی مورد توجه زیادی قرار گرفته است. جمع آوری، حفظ، نگهداری و ارزیابی منابع غنی ژنتیکی در برنامه های اصلاحی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. مطالعات ژنتیکی و اصلاحی در ماریتیغال به عنوان گیاه دارویی و مرتعی بسیار محدود است و تنها در برخی از کشورهای اروپایی مانند لهستان با استفاده از روش های کلاسیک اقدام به اصلاح ماریتیغال گردیده است. در این آزمایش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 17 جمعیت ماریتیغال (مخلوط تک بوته ها) از خصوصیات مورفولوژیک استفاده گردید. مواد گیاهی مورد مطالعه شامل نمونه های جمع آوری شده از مناطق مختلف استان کرمانشاه، به همراه یک نمونه زراعی از اصفهان و یک نمونه زراعی از کشور مجارستان بودند. در آزمایش زراعی 17 جمعیت ماریتیغال در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که جمعیت های مورد مطالعه از نظر تمامی صفات اندازه گیری شده به جز صفات روز تا رسیدگی، قطر کاپیتول، وزن هزار دانه و تعداد بوته در واحد سطح دارای تفاوت معنی دار بودند، نتایج مقایسه میانگین جمعیت ها بر اساس صفات مورفولوژیک مورد بررسی نشان داد که جمعیت زراعی اصفهان با بیشترین مقدار عملکرد در بوته از نظر صفت هایی مانند شاخص برداشت ارتفاع بوته نیز بهترین شرایط را نسبت به سایر جمعیتها داشت. نتایج حاصل از تجزیه همبستگی بین صفا زراعی نیز نشان داد با افزایش ارتفاع، تعداد کاپیتول کاهش یافته و تعداد و وزن بذر افزایش نشان داد و در نتیجه عملکرد افزایش پیدا کرد. تجزیه خوشه ای جمعیتها را بر اساس صفات مورد بررسی به پنج گروه مجزا تقسیم نمود، با انجام تجزیه به مؤلفه های اصلی با پنج مولفه اول 87/77 درصد از کل واریانس داده ها توجیه شد.

ماریتیغال، گیاه دارویی، تنوع ژنتیکی، اصلاح، صفات مورفولوژیکی