شروین جمشیدی - کارشناس پژوهشی موسسه تحقیقات آب، مرکز تحقیقات آب و فاضلاب
عباس اکبرزاده - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات آب، مرکز تحقیقات آب و فاضلاب

در سال‌های اخیر با نهادینه شدن رویکرد مدیریت محور در زمینه بهره‌برداری از سیستم‌های آبی و در راستای توسعه پایدار، توجه به مسئله آب به حساب نیامده و جلوگیری از تلفات آب در شبکه انتقال شهری بویژه از سوی شرکت‌های آب و فاضلاب اهمیت بسزایی یافته است. از آنجاییکه توسعه بی‌رویه شهری و عمر بالای شبکه‌های انتقال آب موجب بروز تلفات فیزیکی و غیرفیزیکی می‌شود، شناسایی میزان نشت از طریق جریان حداقل شبانه می‌تواند به بهره‌برداری و نگهداری دقیق‌تر و کم‌هزینه‌تر کمک نماید. هدف از این پژوهش، مطالعه شبکه آبرسانی منطقه نیروی دریایی واقع در شرق تهران با رویکرد تعیین میزان حداقل جریان شبانه و ناحیه‌بندی آن به منظور ارزیابی پایلوتی میزان نشت از هر منطقه می‌باشد تا مقدمه‌ای برای انجام عملیات بازبینی، تعویض تجهیزات و شناسایی مشترکین غیرمجاز باشد.منطقه مورد مطالعه حدوداً شامل 2000 مشترک و 38000 نفر جمعیت تحت پوشش می‌باشد که تقریباً از 38 کیلومتر لوله‌گذاری برخوردار است. با توجه به نتایج مطالعه میدانی، میزان جریان حداقل شبانه در حدود 142 مترمکعب در ساعت (بین ساعت 1 تا 2 شب) و میزان جریان حداکثر ساعتی 420 مترمکعب در ساعت تعیین گردید. پس از تقسیم‌بندی منطقه به سه ناحیه با استفاده از شیرهای مانور، مشخص گردید که نواحی سه گانه به ترتیب از 13/5، 42/1 و 87/3 مترمکعب در ساعت جریان حداقل شبانه برخوردارند که معادل 9/5، 29/2 و 61/1 درصد از کل جریان شبانه می‌باشد. همچنین پس از برآورد میزان مصرف شبانه، میزان نشت از کل منطقه در حدود 360 هزار مترمکعب در سال برآورد می‌شود که معادل 28/5 درصد بوده و ارزش ریالی آن بیش از 377 میلیون ریال می‌باشد. بنابراین چنین پیشنهاد می‌شود که برای اصلاح و نگهداری از شبکه، از ناحیه سوم عملیات پایش آغاز گردد.

آب به حساب نیامده،‌ جریان حداقل شبانه، مطالعات پایلوت، تهران