مینا ناصری - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
مهدی سرچشمه پور
وحیدرضا صفاری

امروزه آلودگی های ناشی از فلزات سنگین از جمله مسائل مهمی است که در مناطق شهری و صنعتی در حال گسترش است و عوارض زیست محیطی قابل توجهی را به دنبال دارند. گیاهان زینتی به واسطه دارا بودن تعداد و تنوع گیاهی خیلی زیاد، تحمل غلظت های بسیار بالای آلاینده ها و قابلیت رشد در انواع خاک ها و محیط های آلوده، از پتانسیل بالایی برای گیاه پالایی انواع آلاینده ها و احیاء محیط های آلوده برخوردارند. این گیاهان دارای توان پاکسازی محیط های آلوده، ارزش های اقتصادی و اکولوژیکی و زیباسازی مناظر هستند و می توانند به عنوان شاخص هشداردهنده ای برای آلاینده های اتمسفری و محیط رشد عمل کنند. بسیاری از گیاهان زینتی قادرند به طور همزمان، چندین فلز سمی را از خاک استخراج نموده و مقادیر بالایی از آن ها را در اندام های خود ذخیره کنند و در عین حال بدون ایجاد علائم سمیت به بقای خود ادامه دهند. این گیاهان عالی وارد زنجیره غذایی انسان نمی شوند و بنابراین فاقد مشکلات سلامتی برای انسان می باشند. بررسی ها نشان می دهد که عناصر مس، کادمیوم، نیکل، سرب، روی، جیوه، آرسنیک و کروم جزء عناصر سنگین مهم آلاینده هستند و برخی از گیاهان زینتی قادرند مقادیر بالایی از این فلزات را در خود تجمع دهند. از جمله گیاهان پالایشگر مس می-توان به گیاهان زینتی نیلوفر، میمولوس، اریکا، آرمریا، کاملینا، گل داوودی و گل ماهور تماشایی اشاره کرد که می توانند از غلظت های40 تا 123000 میلی گرم بر کیلوگرم آن را در خود تجمع دهند. بعلاوه گل ختمی پرپر، حنا، گل ناز، همیشه بهار و نیز گیاهان زینتی بنفشه زرد، پیچ زینتی و گل تالاسپی دارای پتانسیل بالایی جهت تجمع فلز سمی کادمیوم هستند و متوسط غلظت کادمیوم تجمع یافته توسط این گیاهان بین 2/83 تا 9000 میلی گرم بر کیلوگرم است. مهمترین گیاهان زینتی تجمع-دهنده نیکل مروارید، آفتابگردان زینتی، قدومه، جعفری و آمارانتوس هستند که قادرند از 8/63 تا 65000 میلی گرم بر کیلوگرم نیکل را در خود تجمع دهند و گل اختر، رازقی و شمعدانی بعنوان بیش اندوزهای سرب هستند و قادرند از 146 تا 6500 میلی گرم برکیلوگرم سرب را در خود تجمع دهند.

گیاهان زینتی، فلزات سنگین، بیش اندوز، گیاه پالایی