فرنوش باقری زنوز - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
افسانه شهبازی - استادیار پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

با رشد روزافزون شهرنشینی در جهان و محدودیت فضاهای مناسب برای دفن زباله‌ها، سوزاندن زباله یکی از پرکاربردترین تکنیک‌های دفع زباله‌های جامد و نیمه جامد است. از جمله مزایای سوزاندن زباله می‌توان به کاهش قابل توجه حجم زباله، تخریب پاتوژن‌ها و استفاده از انرژی حرارتی تولید شده در تولید انرژی الکتریکی اشاره نمود. مهمترین پیامدهای منفی تاسیسات زباله‌سوز، ایجاد آلودگی هوا و تولید آلاینده‌های خطرناک است. از آلاینده‌های منتشره از زباله‌سوزها می‌توان به اکسیدهای نیتروژن، دی اکسید گوگرد، دی اکسید کربن، کلرید هیدروژن، ذرات معلق، فلزات سنگین (سرب، کروم، کادمیوم و آرسنیک)، ترکیبات آلی فرار (VOCs) از جمله کلروفرم، تری هالومتان و تتراکلرید کربن و همچنین آلاینده‌های آلی پایدار(POPs) مانند دیوکسین‌ها (dioxins) اشاره کرد. هر چند درصد دیوکسین‌های موجود در خروجی زباله‌سوزها نسبت به سایر ترکیبات اندک است، اما به دلیل سمیت بسیار زیاد، پایداری، تجمع و بزرگنمایی زیستی و سایر خواص فیزیکو-شیمیایی، حضور این ترکیبات، سبب معضلات محیط زیستی شده است. غلظت دیوکسین‌‌های در گازهای خروجی از زباله‌سوزها در اکثر کشورها در حدود ng I-TEQ/g 1 می‌باشد، این در حالی است که حد استاندارد بین‌المللی انتشار دیوکسین‌ها ng I-TEQ/g 1/0 است [1]. به دلیل اینکه دیوکسین سبب آسیب رساندن به سیستم عصبی، ایمنی و غدد درون‌ریز و همچنین ایجاد اختلال در عملکرد تولیدمثلی در انسان می‌شود. لذا در این تحقیق به بررسی ویژگی‌ها و اثرات دیوکسین‌های موجود در خاکستر فرار و گاز خروجی از دودکش زباله‌سوزها پرداخته شده است.

زباله، سوزاندن، زباله‌سوز، آلودگی هوا، دیوکسین