مسلم الله ویسی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری - دفتر فنی استانداری کردستان

امروزه یکی از چالش ها و مشکلات پیش روی برنامه ریزان و مدیران شهری در دستیابی به توسعه پایدار، رشد بی برنامه و لجام گسیخته شهرهاست. این مسئله نه تنها باعث تخریب فضاهای پیرامونی می شود، بلکه شهر را از حالت متقارن خارج می نماید. در چنین حالتی اگر موانع طبیعی برای کنترل رشد شهر وجود نداشته باشد؛ شهر به صورت بی قواره و لجام گسیخته ای رشد خواهد کرد. یکی از مشکلات و زیان های وارد آمده بر اثر توسعه فیزیکی ناموزون و لجام گسیخته شهر، عدم بهره برداری از زمین های کشاورزی اطراف شهرها و رها کردن آنها به مدت چندین سال برای به دست آوردن سود بیشتر است. سنندج به دلیل وجود موانع طبیعی و انسانی در جهات غرب، شمال، شمال شرق و جنوب و عدم امکان توسعه در آن مسیرها، گزینه باقیمانده برای توسعه افقی آن، مسیر شرق و جنوب شرقی است. اراضی این مسیر با قرارگیری در حاشیه رودخانه قشلاق و با شیب 8-6 درصد عمدتاً به شکل زراعی و باغی به زیر کشت رفته و نقش بسزایی در تامین صیفی جات شهر سنندج دارند. در ورای اراضی حاشیه رودخانه قشلاق روستاهای دوشان، قار و آساوله قرار گرفته اند که غالباً به شکل روستا – شهر در پیوند و ارتباطی دوسویه با شهر به حیات خود ادامه می دهند. یافته های تحقیق نشان می دهد در صورت نبود برنامه ریزی مناسب برای توسعه شهر و رشد لجام گسیخته آن، روستاهای موصوف به دلایلی همچون نزدیکی به شهر سنندج، قیمت کم زمین و استفاده از خدمات و تسهیلات شهری؛ محتمل ترین گزینه ها در مسیر فرایند خزش شهری هستند. تبدیل شدن به سکونتگاههای خوابگاهی، تخریب اراضی زراعی، ایجاد مشکلات زیست محیطی و بیولوژیکی و همچنین حرکت شهر به سمت ناپایداری؛ از نتایج ابتدایی فرایند خزش شهری به سمت این روستاهاست.

خزش شهری، رشد کالبدی، ادغام روستاها، توسعه پایدار، سنندج