نویده انرجان - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی، گروه مهندسی شیمی- بیوتکنولوژی، تبریز، ایران

آستاگزانتین (Astaxanthin) جزء کاروتنوئیدها میباشد که از معروفترین رنگدانه های طبیعی شناخته شده میباشند. این ترکیب نارنجی پررنگ، دارای فعالیت غیر معمول و بسیار قوی آنتی اکسیدانی میباشد که تاثیر زیادی روی سلامتی انسان دارد که از آنجمله میتوان به پیشگیری ازبیماری های قلبی- عروقی، تقویت سیستم ایمنی بدن، جلوگیری و درمان انواع سرطانها، جلوگیری از روند پیر شدن سلولها اشاره کرد. لذا آستاگزانتینمیتواند به صورت گسترده در فرمولاسیونهای غذایی و دارویی و حتی بهداشتی- آرایشی مورد استفاده قرار گیرد. از آنجاییکه سلولهای انسان قادر بهسنتز این مواد نمیباشند، باید آنها را از طریق زنجیره غذایی خود توسط گیاهان و خویشاوندان میکروسکوپی آنها یعنی ریز جلبک ها که عمده تولیدکننده های طبیعی کاروتنوئیدها میباشند، تامین کنند. به دلیل قابلیت رشد بالا و میزان زیاد آستاگزانتین تولید شده در هماتوکوکوس پلوویالیس (Haematococcus pluvialis)، این ریز جلبک بعنوان اصلی ترین منبع تولید آستاگزانتین طبیعی در دنیا شناخته شده و در حال حاضر تلاشهای زیادی برای تولید تجاری آستاگزانتین از آن در سراسر دنیا در حال انجام است. از دیگر منابع تولید آستاگزانتین طبیعی میتوان به تخمیر مخمر صورتی زانتوفیلومیسس دندرورهوس (Xanthophyllomyces dendrorhous)، مخمر فافیلا رودوزیما (Phaffia rhodozyma) و یا استخراج آن از ضایعات محصولات دریایی مانند میگو یا خرچنگ اشاره کرد. در سالهای اخیر نیز تولید آستاگزانتین صناعی از منابع نفتی مورد توجهقرار گرفته است که معمولا برای مصارف غذایی و دارویی مناسب نمیباشند. در این مطالعه مروری، ساختار شیمیایی، ایزومرها، روشهای تولیدآستاگزانتین طبیعی و صناعی و نیز مکانیسم اثر آن در درمان و پیشگیری انواع بیماریها مورد مطالعه قرار خواهند گرفت. با توجه به خاصیت آنتیاکسیدانی بسیار قوی آستاگزانتین طبیعی و متعاقبا اثرات زیادی که در سلامتی انسان ایفاء میکند، میتوان به صورت وسیع از این کاروتنوئید، که بعنوان سوپر آنتی اکسیدان طبیعی نیز شناخته میشود، در صنایع غذایی مختلف بعنوان رنگ دهنده، نگهدارنده و افزایش دهنده ارزش غذایی استفاده کرد.

آستاگزانتین، آنتی اکسیدان، سلامت انسان