هوشنگ اسلامی پریخانی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
عطاله کاویان - استادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمود حبیب نژادروشن - استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

مقدمه و اهمیت موضوع: آب در طبیعت هیچگاه به صورت خالص وجود ندارد و همواره محتوی مواد محلول می باشد. اما ناخالصی های آب تا جایی که از حد معینی تجاوز نکند مانع از مصرف آن نمی شود. به دلیل استفاده از مسیر رودخانه ها برای انتقال فاضلاب های شهری و صنعتی و زهآب های مزارع کشاورزی و باغداری، این آب ها در معرض آلودگی های گوناگونی قرار دارند. مواد و روش ها: رودخانه هراز نقش به سزایی در حیات اجتماعی و اقتصادی ساکنین منطقه دارد و به دلیل مصارف شرب، کشاورزی و آبزی پروری حایز اهمیت می باشد. و در مسیر طولانی خود به طرف پایین دست از میان شهرها، روستاها و مناطق صنعتی و کشاورزی عبور کرده و به انواع گوناگون آلاینده ها، آلوده می شود. در این مطالعه جهت ارزیابی کیفیت آب رودخانه، تعداد 5 ایستگاه در طول رودخانه انتخاب و نمونه برداری در فصل زمستان انجام و نمونه ها در کمترین زمان به آزمایشگاه منتقل گردید سپس به منظور اندازه گیری و سنجش شاخص های فیزیکوشیمیایی از دستگاه های فتومتر Photometer 7100 و PC 300 استفاده گردید. وضعیت کیفیت آب رودخانه مذکور از طریق مقایسه با استاندارد های جهانی از نظر پارامترهای فیزیکی - شیمیایی همانند اسیدیته (pH)، هدایت الکتریکی (EC) و سختی کل (TH)، نیتریت (No2)و کلسیم (Ca) و رابطه بین پارامترهای کیفیت آب و کاربری های اراضی در طول رودخانه در برنامه Excell و SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج و بحث: ایستگاه های بالادست با توجه به نتایج میدانی و آزمایشگاهی دارای کمترین بار آلودگی به لحاظ مشخصه های کیفی و عناصر محلول در آب بوده که این امر ناشی از اکوسیستمی است که رودخانه در آن جریان دارد زیرا که این اکوسیستم در بالا دست تقریباً بکر می-باشد. ولی متاسفانه به طرف پایین دست رودخانه، بر اثر افزایش دخالت های انسانی از قبیل ساخت و سازها و زمین های کشاورزی در اطراف رودخانه و پساب های مختلف، این منابع آبی به شدت در معرض تخریب و آلودگی قرار دارد.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که آب رودخانه هراز در سرچشمه دارای کیفیت مناسب بوده است و بتدریج در طول مسیر با پساب های گوناگون آلوده شده و از کیفیت آن کاسته می شود.

آلاینده، کاربری اراضی، کیفیت آب، پارامترهای فیزیکوشیمیایی، رودخانه هراز