محمد مسافری - دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی تبریز
فریدون آرمانفر - کارشناس ارشد سازمان آب منطقه ای استان آذربایجان شرقی و مدیر بخش حفاظت کیفی منابع آب
خدیجه زارعی - دانشجوی دکتری زیست شناسی و مربی گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی دانشگاه تبریز
فهیمه اسفندیاری - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز

دریاچه ارومیه با مساحت حدود 5200 کیلومترمربع از بی‌نظیرترین اکوسیستم‌های طبیعی است که در سال 1971 توسط کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب دارای اهمیت بین‌المللی شناخته شده و در سال 1976 جزء مخازن زیست‌کره یونسکو تعیین شده است. این دریاچه حدود 212 گونه از پرندگان را پذیراست و تنها زیستگاه گونه‌ی آرتمیا اورمیانا می‌باشد. با توجه به روند خشک شدن این دریاچه در سالهای اخیر مقاله حاضر سعی دارد اثرات زیست محیطی و بهداشتی محتمل را ارائه نماید.مواد و روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها: به منظور ارائه اثرات زیست محیطی و بهداشتی خشک شدن دریاچه ارومیه ضمن جمع آوری اطلاعات مربوط به شرایط دریاچه طی سالیان اخیر، با مطالعه موارد مشابه در دنیا سعی گردید تا اثرات زیست محیطی خشک شدن دریاچه بر محدوده‌ی بلافصل، محلی و منطقه‌ای بررسی و ارائه گردد. جمع آوری اطلاعات با استفاده از منابع و داده‌های آماری موجود، مقالات و سایت‌های معتبر علمی، اخذ نظرات کارشناسان و نیز مشاهدات میدانی می‌باشد. نتایج و بحث: در طی سال‌های اخیر دریاچه بیش از 60 درصد آب خود را از دست داده و زمینهای اطراف دریاچه تبدیل به نمکزارهای وسیع گردیده است. ساخت بزرگراه شهید کلانتری با طول 1.25 کیلومتر و ایجاد یک دهنه‌ی 1500 متری که ارتباط بین دو قسمت دریاچه را برقرار می‌کند رژیم‌های جریان و شوری را تحت تاثیر قرار داده است. افزایش برداشت از چاههای کشاورزی اطراف دریاچه منجر به ادامه کاهش آب دریاچه و افزایش شوری و پیشروی شوری در آب چاههای منطقه شده است. از جمله اثرات محتمل می‌توان به نابودی زنجیره غذایی و اکوسیستم دریاچه، از دست رفتن زیستگاه طبیعی، طوفان نمک (مانند آنچه که در 13 ‍‍‍ژوئن 2006 در دریاچه آرال به وقوع پیوست)، تغییر اقلیم منطقه و اثرات منفی جدی برکشاورزی منطقه و همینطور اثرات سلامت از جمله شیوع بیماریهای مرتبط با تغییر اقلیم وآنمی، سرطان مری و گلو، بیماری‌های تنفسی، مشکلات چشمی، کاهش IQ کودکان، سوء تغذیه، اختلالات روانی و ... اشاره نمود.نتیجه‌گیری: اثرات مختلف زیست محیطی و سلامتی در اثر خشک شدن دریاچه ارومیه در منطقه آذربایجان محتمل می باشد که البته به منظور تعیین شدت، وسعت و اهمیت این اثرات لازم است مطالعات جامع‌تری در قالب SEA انجام گیرد. وجود جوامع مختلف انسانی در اطراف این دریاچه به اهمیت موضوع می افزاید

دریاچه ارومیه، خشک شدن، سلامت، محیط زیست