محمد فخرایی پور - کارشناس ارشد هواشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
سهراب حجام - دانشیار گروه هواشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
امیر حسین مشکواتی - استادیار گروه هواشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

طوفان های گرد و غبار از پدیده های جوی است که آثار و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی بر جای می گذارد. در سال های اخیر جنوب غرب کشور به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی به طور گسترده ای تحت تأثیر این پدیده قرار گرفته است. فراوانی وقوع این پدیده در استان های جنوب غرب کشور و پیامدهای گوناگون ناشی از آن طلب می کند که بر روی این موضوع مطالعات گسترده ای صورت بگیرد. در این پژوهش در یک مطالعه موردی شرایط دینامیکی موثر بر رخداد طوفان گرد و غبار فوریه 2009 بررسی شد. ابتدا روزهای با گزارش پدیده گرد و غبار با دید زیر 2000 متر از دیدبانی های 10 ایستگاه سینوپتیک جنوب غرب کشور استخراج شد. سپس داده های باز تحلیل مولفه های مداری و نصف النهاری میدان باد در تراز های 1000 و 500 هکتو پاسکال از مرکز ملی پیش بینی محیطی و مرکز ملی تحقیقات جوی تهیه و نقشه های مولفه قائم تاوایی نسبی و واگرایی افقی میدان باد جهت تعیین شرایط دینامیکی موثر در رخداد طوفان ترسیم شد. نتایج نشان داد که وجود یک هسته بیشینه تاوایی مثبت بر روی اردن باعث شکل گیری طوفان می شود. همچنین نتایج نشان داد که استقرار هسته بیشینه هم گرایی در مرحله شکل گیری طوفان بر روی مناطق غربی عراق و شمالی عربستان، باعث می شود که گرد و خاک ایجاد شده توسط حرکت قائم به جنوب غرب کشور منتقل شود.

تاوایی نسبی؛ طوفان گرد و غبار؛ شرایط دینامیکی؛ واگرایی میدان باد