طاهره بطیاری - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه محیط زیست دانشکده محیط زیست و انرژی واحد علوم و تحقیقات تهران
علیرضا ریاحی بختیاری - دانشیار گروه محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس
کرامت اله رضایی - استاد گروه صنایع غذایی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

از طیف وسیع آلاینده های وارد شده به اکوسیستم های آبی، فلزات سنگین به علت ا ثرات سمی و تجمع زیستی در بسیاری از موجودات زنده از اهمیت ویژه ای برخوردارند. فلزات سنگین اثرات مضری در موجودات آبزی به دلیل سمیت و تجمع پذیری زیستی در طول شبکه غذایی ایجاد می کنند. چنانچه میزان این عناصر به دلایل گوناگونی از حدود معینی فراتر رود باعث به مخاطره افتادن حیات آبزیان می گردد، زیرا سبب بر هم خوردن تعادل بوم شناختی شده و موجبات زوال زیستی اکوسیستم را فراهم می سازد. آلودگی های غیرطبیعی یا انسان ساخت عمدتا توسط فاضلاب های شهری، صنعتی و پساب های کشاورزی وارد محیط شده و نهایتا منجر به افزایش مقدار آلاینده های آلی و معدنی مخصوصاً عناصر سنگین در آب، رسوبات و به تبع آن در آبزیان خواهد شد. در بسیاری از مطالعات انجام شده، از پرندگان به عنوان اخطار دهنده گان اولیه برای بسیاری از آلاینده های محیط زیستی استفاده شده است. این موجودات به دلایلی از قبیل قابل رویت بودن، حساسیت پذیری بالا نسبت به تغییرات محیطی و قرارگرفتن در سطوح بالای زنجیره غذایی، می توانند به عنوان پایشگر زیستی فلزات سنگین درنظر گرفته شوند. اما به دلایل عملی و اخلاقی و از آنجا که برای بررسی میزان تجمع این فلزات، در پرندگان نیاز به کشتن آنها می باشد، بهتر است از پایشگرهای زیستی دیگری برای این منظور استفاده گردد. بنابراین در تحقیق حاضر سعی بر آن است، که از طریق بررسی مطالعات صورت گرفته در این زمینه، به بررسی امکان استفاده از تخم پرندگان به عنوان پایشگر زیستی فلزات سنگین پرداخته شود.

اکوسیستم های آبی، تخم پرندگان آبزی، پایشگر زیستی، فلزات سنگین، تجمع زیستی