مهدی شفقتی - دانشجوی دکترای جغرافیا دانشگاه خوارزمی تهران
فریبرز احمدی دهکا - استادیار و هیئت علمی دانشگاه پیام نور استان البرز
فهیمه مولایی - کارشناس ارشد جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
ریحانه ابوالقاسیمی رحیم آبادی - دانشجوی دکترای جغرافیا دانشگاه پداگوژی تاجیکستان

واژه هیدروپلیتیک ترکیبی از دو واژه آب و سیاست است که رابطه مستقیمی با نقش و تاثیر منابع آب و روابط سیاسی بین کشورها دارد. آب می تواند یکی از عوامل اصلی و تاثیرگذار در ایجاد دوستی و یا روابط خصمانه بین کشورها باشد و با توجه به وضعیت موجود آن در سطح دنیا و تغییرات ایجاد شده روبروز بر اهمیت سیاسی و امنیتی آن افزوده می شود جهان نیز با توجه به روند رشد جمعیت و فرآیند های توسعه از نظر دسترسی به منابع آب بخصوص آب شیرین و قابل شرب با مشکلاتی مواجه می باشد. برخی از منابع آب شیرین نیز در حوضه های مشترک بین دو یا چند کشور قرار دارند و بروز تنش هایی در روابط بین بهره برداران از این منابع را فراهم نموده است. رودخانه های مرزی نیز علاوه بر داشتن اهمیت استراتژیک در تعیین خطوط مرزی به شیوه های مختلف برای توسعه کشاورزی، رونقش بخش صنعت و تامین آب شرب نیز مورد استفاده و بهره برداری قرار می گیرد. همچنین تامین منابع آب برای ساکنین نواحی مرزی نقش موثری در ایجاد اشتغال و جلوگیری از تخلیه سرزمین های مرزی و مهاجرت بی رویه به سمت سایر نواحی دارد. موقعیت خاص ایران با توجه به قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک کره زمین و با عنایت به میزان باشر سالیانه آن (یک سوم متوسط بارش سالیانه کره زمین) همواره بستر مناطبی برای ایجاد تنش ها مختلف با سایر کشورهای همجوار می باشد از جمله آنها می توان به وضعیت رودخانه های مرزی با کشورهای افغانستان، عراق، ترکیه، آذربایجان و... همچنین نیز برخی رخدادهای جدید اقلیمی از جمله تغییر اقلیم، وضعیت ریزگردها، وضعیت رودهای مرزی، تالاب های مرزی و... اشاره کرد. این مقاله با روش تحقیق توصیفی و تحلیلی سعی بر آن دارد تا به بررسی وضعیت منابع آّ کشور، وضعیت و موقعیت رودهای مرزی و نقش آنه ارخدادهای پیشرو و نیز برخی راهکارها و پیشنهادات بپردازد.

هیدروپلیتیک، منابع آب، رودهای مرزی، هیدروپلیتیک شرق، هیدروپلیتیک غرب