حسین میرسیدحسینی - استادیار گروه مهندسی علوم خاک دانشکده آب وخاک دانشگاه تهران
طاهره مسلمی کلوانی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی علوم خاک دانشکده آب وخاک دانشگاه ت

تجمع و فعالیت شکلهای مختلف فسفر معدنی و آلی و چرخه فسفر آلی در خاکها میزان عرضه فسفر قابل استفاده گیاه را در محلول خاک از طریق واکنش های مختلف شیمیایی و بیوشیمییایی کنترل می نمایند . میکروارگانیسم های خاک نیز از طریق کنترل فرآیندهای معدنی شدن و تثبیت بیولوژیکی بر میزان بازگردان و چرخه فسفر در خاک تاثیر می گذارند ). 1) مطالعات انجام شده در مورد تغییرات فصلی و مکانی فسفر خاک از طریق اندازه گیری فرمهای مختلف آن نشان داده است که تغییرات این عنصر در خاک تابع شرایط شیمییایی و میکروبیولوژیکی بوده و می تواند سریع باشد، اگر چه ارزیابی کمی میزان این تغییرات با مشکلات زیادی مواجه بوده است . روشهای تجربی با استفاده از عصاره گیرهای مختلف به منظور تخمین فرم های مختلف فسفر با توجه به تنوع خاکها ارائه شده است که دارای محدویت ها و مزایایی هستند و در این بین بسیاری از محققین همبستگی خوبی بین فسفر قابل استخلاف با محلول بی کربنات سدیم 0/5 مولار ( روش اولسن ) و فسفر قابل جذب گیاه بخصوص در خاکهای آهکی و در شرایط مختلف بهره برداری گزارش نموده اند ).5) تغییرات فصلی، شرایط محیطی و نوع کشت در دینامیک فسفر قابل جذب گیاه تاثیر گذاشته و انتظار می رود که بتواند نسبت فسفر آلی (Po) به فسفر معدنی (Pi) را در کوتاه مدت تغییر دهد . اگر چه مقدار فسفر آلی در خاک به تدریج تغییر می نماید اما بخشی از این فسفر که بصورت لبایل و قابل استفاده گیاه است می تواند سریعتر تحت تاثیر قرار گیرد . در اندازه گیری فسفر قابل جذب توسط شاخص اولسن تفکیک عصاره به دو بخش آلی و معدنی و ارزیابی تغییرات آن در شرایط مختلف می تواند اطلاعات دقیق تری در جهت بهره برداری از خاک فراهم و سهم فسفر آلی را در تامین فسفر قابل جذب گیاه روشن نماید .