ناصر نادریان - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت برنامه ریزی و آموزش محیط زیست
محسن دهقانی - استاد یار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
سید علی جوزی - دانش یار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

آب زیرزمینی یکی از مهمترین منابع طبیعی درجهان است، هم اکنون ،بخش قاب لتوجه ای ازآب مصرفی کشورمان به ویژه در بخش شرب ازآبهای زیرزمینی تأمین میگردد. از این رو،حفاظت کیفی آب های زیرزمینی ازاهمیت زیادی برخورداراست. در مطالعه حاضر، پتانسیل آلودگی آبهای زیرزمینی دشت های ایسین شرقی و سرخون با استفاده از روش DRASTIC مورد ارزیابی قرار گرفته شده است. بدین منظور، ابتدا ضمن بررسی وضعیت استقرار معادن شن و ماسه و چگونگی موقعیت آنها نسبت به منابع آبهای زیر زمینی، نقشه پراکنش معادن شن و ماسه و نیز پراکنش چاه های بهره برداری آب در دو حوزه آبریز دشتهای ایسین شرقی و سرخون تهیه گردید. سپس به منظور بررسی میزان تاثیر گذاری منابع معدنی و تاثیرپذیری منابع آب های زیرزمینی اقدام به انتخاب شش معدن شن و ماسه بالادست منطقه، ششچاه آب پذیرنده و یک چاه شاهد در پایین دست انتخاب شده و طی دو مرحله (فصول پر باران و کم باران) و هر نوبت سه تکرار از منابع آب و خاک نمونه برداری شده و پارامترهای دما، شوری، pH ،کدورت ، هدایت الکتریکی ، سیلیکات ، کلسیم ،سختی..منیزیوم..آهن و آلومینیوم..مورد سنجش قرار گرفت.بررسی های آماری نشان داد که میزان مواد آلاینده مورد نظر از سمت منابع تولید به سمت منابع پذیرنده از آهنگ رشد معنی داری برخوردار می باشد (05/0>α) .نقشه های آسیب پذیری دشتهای ایسین شرقی و سرخون تهیه شده بر مبنای روش DRASTIC و تکنیک درونیابی کریجینگ نشان داد که شاخص آسیب پذیری دشت ایسن شرقی از 47 تا 184 وشاخص آسیب پذیری دشت سرخون از 93 تا 137 می باشد. همچنینبررسی ها نشان میدهد که در مجموع به ترتیب 8/31، 18/68 و 00/8 درصد از کل مجدوده مطالعاتی دارای آسیب پذیری زیاد، آسیب پذیری متوسط و آسیب پذیری کم برخوردار می باشد. همچنین بررسی مقایسه ای بین دو دشت یاد شده از لحاظ میزان آلاینده های معادن بالادست نشانگر این موضوع است که دشت ایسین بنا به آسیب پذیری به علت شیب کمتر از آسیب پذیری بالاتری برخوردار می باشد. اما دشت سرخون به لحاظ شوری از حساسیت بالاتری برخوردار می باشد .که علی رغم درجه آسیب پذیری کمتری که از لحاظ شاخص DRASTIC دارا می باشد بدلیل موقعیتی که نسبت به منابع طبیعی آلاینده های معدنی که برخوردار است وضعیت حساس تری نسبت به دشت ایسین شرقی دارا می باشد. اگرچه این موضوع با توجه به روند توسعه معادن بالادست ونیز تاثیر شهرک های صنعتی شماره 1و2 بندر عباس، دلیل بر ماندگاری وضعیت دشت سرخون نخواهد بودو در صورت عدم برنامه ریزی در جهت مدیریت صحیح وضعیت این دشت رو به وخامت و بحران خواهد گذارد.لذا پیشنهاد میگردد که برای کلیه واحدهای صنعتی و معدنکاری محدوده مورد مطالعه، برنامه مدیریت زیست محیطی ارائه شده و طرح احیاء ، مرمت و بازسازی معادن اجرا گردد

مدیریت زیست محیطی، DRASTIC ،آب زیرزمینی ، شوری ، آسیبپذیری