حجت حاتمی نژاد - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی از دانشگاه فردوسی مشهد
کتایون علیزاده - دانشگاه آزاد مشهد / عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد مشهد
حسین وحیدی - کارشناسی ارشد ژئوانفورماتیک از دانشگاه هلند

شناخت ودرجه بندى توان تولید اراضى به منظور کشت گندم دیم ، مى تواندبه نحوه بهره بردارى بهینه از این منابع کمک شایانى بنماید. همچنین با شناسایى پهنه های مستعد کشت دیم و نحوه پراکنش آنها درمناطق مختلف، میتوان توان تولیدی اراضى را مشخص و با اعمال روشهاى مدیریتى مناسب حداکثر بهره برداری را در کنار کاهش خسارات و آسیب رسانی به طبیعت،به عمل آورد .دراین مطالعه اطلاعات خاک،شیب،بارندگی،جهت ناهمواریها،زمین شناسی ،دما و سطوح ارتفاعی در سطح بخش رضویه مطالعه شد. براى این منظور ،لایه های اقلیمی و سایر لایه های مورد نیاز این تحقیق بااستفاده ازاطلاعات موجود،درمحیطGISبه صورت بانک اطلاعاتى تهیه وموردتجزیه وتحلیل قرارگرفتند. پس ازتهیه لایه ها،باتلفیق نقشه های به دست آمده درمحیط نرم افزار، پهنه های مستعد جهت کشت گندم دیم در منطقه مشخص شد.بنابراین،هدف اصلی این تحقیق،بررسی نقش عوامل مختلف تاثیر گذار بر پهنه یابی مناطق مناسب جهت کشت گندم ومکان های مناسب برای کشت گندم دیم درمنطقه است. کشت گندم دیم در تامین غذای مورد نیاز کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است.توان اقلیمی برای تولید زراعی اراضی عمدتا تحت تاثیر مقدار،توزیع باران و نیاز آبی گیاهان می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی و روش آن نیز توصیفی - تحلیلی است. دراین پژوهش از تحلیل سلسله مراتبی AHP در مکانیابی پهنه های کشت محصولات کشاورزی استفاده شده است. برای تعیین ارزش هر یک از معیارها و زیر معیارها از روش وزن دهی و تعیین ارجحیت با استفاده از روش پرسشنامه دلفی و نظر خواهی از کارشناسان با توجه به جدول ساعتی بهره گرفته شده است.و نتایج حاصله نشان داد که با در نظر گرفتن عوامل موثر در مکان یابی،بخش رضویه قابلیت کشت دیم را به طور مطلوبی دارا نمی باشد.اما بر خلاف تصور، کشاورزان منطقه سطح بسیار زیادی(66661.6هکتار) از منطقه را به زیر کشت دیم برده اند،این در حالی است که فقط 5826هکتار از منطقه توان کشت دیم را دارد؛ البته کشت در پهنه هایی که توان مناسب را ندارد باعث کاهش راندمان محصولات زراعی دیم(600- 400 کیلوگرم در هکتار)در منطقه به نسبت میانگین راندمان کشوری دیم (800کیلوگرم در هکتار) شده است.

مکان یابی، سیستم اطلاعات جغرافیایی،تحلیل سلسله مراتبی،محصولات دیم،بخش رضویه