حمیدرضا اولیائی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج
علی ابطحی - استاد بخش علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
ابراهیم ادهمی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج

میکرومورفولوژی خاک به طور گسترده ای در تشخیص و تکامل خاک ها به کار می رود و با استفاده از مطالعه مقاطع نازک می توان به مطالعه فرایندهایی که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند پرداخت ( استوپس، ).2003 مطالعات میکرومورفولوژیکی به درک نحوه پیدایش افق آرجیلیک کمک شایانی نموده است . در ابتدا تصور بر این بود که تمامی خاک های دارای فرایند انتقال رس دارای آرجیلان های آبشویی هستند . این مشکلًً خصوصا در تشخیص این آرجیلان ها به ویژه در آرجیدهای بافت ریز وجود داشت ( نتلتون و همکاران، ).1969 نتلتون و همکاران (1969) خاک هایی را که ضریب انبساط طولی آنها بیشتر از 0/04 باشد را به عنوان خاک های با پتانسیل انبساط و انقباض اعلام داشته اند . انبساط و انقباض در این خاک ها باعث از بین رفتن پوسته های رسی تشکیل شده، می شود . چودهاری (1993) نشان داد که فقط تکه هایی کوچک ازپوسته های رسی در دیواره کانال ها و حفرات افق آرجیلیک خاک های با پتانسیل انبساط و انقباض، باقی می ماند . ُخرمالی و همکاران (2003) در مطالعه میکرومورفولوژی افق آرجیلیک خاک های آهکی استان فارس، دلیل عدم مشاهده پوسته های رسی در بسیاری از خاک هائی که افق آرجیلیک، تشخیص داده شده بودند را انبساط و انقباض شدید خاک های مورد مطالعه دانسته اند . مطالعات مک کیگ و همکاران (1981) ، در شمارش های نیمه کمی مقاطع نازک مربوط به افق B نشان داد که فقط 32 مورد از 54 مورد افق هایی که در صحرا به عنوان Bt شناسایی شده بودند، دارای حداقل %1 رس ایلوویال بوده اند . بر طبق نظریه این محققان این خطا می تواند به دلائل زیر باشد : (1 خاک شناسان در مطالعه صحرایی بیشتر به ساختمان و بافت افق ها توجه داشته اند تا به پوشش رس، (2 تشخیص مشکل پوسته های رس از سطوح فشاری، (3 تشخیص غلط میکروسکوپی در بعضی خاک ها ممکن است روی داده باشد .