عبدالوهاب باغبانیان - عضو هیئت علمی، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
صادق مقیمی منفرد - دانشجوی کارشناسی ارشد HSEدانشگاه آزاد اسلامی پردیس واحد علوم و تحقیقات زاهدان
محمدرضا زارعی - کارشناس بهداشت حرفه ای، شرکت نفت و گاز اروندان
محمد مقیمی مفرد - کارشناس بهره برداری، شرکت نفت و گاز اروندان

رشد صنایع مختلف به‌ویژه صنعت حمل‌ونقل از یک سو سبب بالا رفتن سطح رفاه و آسایش عمومی از سوی دیگر سبب افزایش حوادث و کاهش سطح ایمنی شده است. بی‌شک هم‌راستا با پیشرفت صنایع مختلف باید سطح ایمنی نیز افزایش داده شود. صنعت حمل‌ونقل به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شود که حمل و نقل جاده‌ای یکی از آنها می‌باشد، در این میان یکی از مهمترین نقاط و معابر جاده‌ها، تونل‌ها هستند. تونل‌ها از جمله ابنیه‌های فنی راه‌ هستند که استفاده ازآن‌ها مزایای فراوانی، ازجمله کاهش زمان سفر، کاهش مصرف سوخت، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی را به دنبال خواهد داشت، اماکارایی ونحوه عملکرد تونل‌ها به شدت تحت تاثیرسیستم های تامین ایمنی قرار می گیرد. حوادث به وقوع پیوسته در تونل به دلیل شکل و ساختار ویژه آن پیامد‌های شدیدتری نسبت به سایر نقاط جاده به‌همراه دارد. لذا چگونگی ساخت تونل‌های ایمن و نحوه نگهداری آن امری ضروری است. در این پژوهش به شناسایی ریسک‌های موثر بر ایمنی تونل جاده‌ای و تقسیم بندی آنها در سه دسته عوامل پایه‌ای، واسطه و مادر پرداخته می شود. عوامل واسطه و عوامل پایه‌ای زیر مجموعه‌ی عوامل مادر هستند._2 عوامل مادر در این پژوهش عوامل مادر ایمنی تونل به دو دسته زیر تقسیم بندی می گردد: 1_2 عوامل کنشی (کاهنده‌های احتمال ریسک) _ 2_2عوامل واکنشی (کاهنده‌های شدت ریسک) 1_2_ عوامل واسطه کنشی مهمترین عوامل واسطه کنشی در ایمنی تونل عبارتند از: 1_2_1_ ویژگی‌های ساختاری و طراحی 1_2_2_ سیستم‌ها و تاسیسات ایمنی 1_2__3 تابلو‌ها وتجهیزات ایمنی1_2 _1_ ویژگی‌های ساختاری و طراحی مهمترین عوامل پایه ‌ای ساختاری و طراحی به هفت عامل تقسیم بندی می‌گردند:1_2_1_1_ قوس قوس‌های تونل به دو دسته افقی و عمودی تقسیم می شوند، که بر روی دید افقی و عمودی راننده تأثیر می‌گذارد [12]. وجود قوس در قبل، بعد یا داخل مسیر تونل همانند شکل 3-6 با توجه به محدود بودن فضای تونل اهمیت موضوع را دو چندان می کند. نرخ تصادفات در قوس‌های افقی 5/1 تا 4 برابر نرخ تصادفات در مسیر مستقیم است. وشدت تصادفات در قوس‌ها به‌گونه‌ایست که 25 تا 30 درصد تمام تصادفات تلفات دار در قوس‌ها روی می دهند