مرضیه حیدری - دانشجوی کارشناسی ارشد باغبانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
مجید شکرپور - استادیار، گروه علوم باغبانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
علی رسول زاده - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی
لیلا تبریزی رائینی - استادیار، گروه علوم باغبانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

جنسDracocephalumاز تیره نعناعیان در ایران 8 گونه علفی یکساله و چند ساله معطر دارد که گونهD. kotschyیکی از گونه های انحصاری این جنس در ایران محسوب میشود. این گیاه که در فارسی با عناوین زرینگیاه، بادرنجبویهدنایی یا پلنگمشک مشهورمیباشد، در رویشگاههای طبیعی در نواحی کوهستانی و مرتفع کشور یافت میشود و بهعلت اسانس زیاد آن مورد توجه میباشد. اینتحقیق بهمنظور بررسی تأثیر تنش خشکی و تراکم بوته بر خصوصیات مورفولوژیکی و درصد اسانس دو اکوتیپ مختلف از این گیاه در سال زراعی90- 91 در شهرستان فریدن انجام شد. آزمایش بهصورت اسپیلت- اسپیلت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. سطوح آبی پس از تعیین نیاز آبی گیاه در 3 سطح شامل شاهد(آبیاری کامل)، آبیاری بهمیزان یک سوم نیاز آبی گیاه و آبیاری بهمیزان دوسوم نیاز آبی گیاه مشخص شد و بهعنوان عامل اصلی در نظر گرفته شد. تراکم بهعنوان عامل فرعی در 3 سطح(15×50و25×50و35×50 سانتیمتر) و دو اکوتیپ فریدونشهر و سمیرم بهعنوان عامل فرعی- فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی و تراکم بوته بر تمام صفات مورفولوژیکی و درصد اسانس اثر معنیداری داشت. اکوتیپ بر اکثر صفات اثر معنی - داری نداشت اما تأثیر آن بر طول میانگره، قطر طوقه، وزن خشک و درصد اسانس معنیدار بود. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی اکثر پارامترهای رشدی گیاه کاهش یافت اما به لحاظ قطر برگ و درصد اسانس وضع کاملاً متفاوت بود، که این مسئله نشان میدهد گیاه بهمنظور مقابله با تنش خشکی راههای مختلفی را انتخاب میکند. با افزایش تراکم بوته نیز اکثر پارامترهای رشدی گیاه و درصد اسانس کاهش ولی ارتفاع گیاه و طول میانگره افزایش یافت. همچنین از نظر صفاتی مانند وزن خشک و درصد اسانس گیاه که نشاندهنده عملکرد کمی و کیفی گیاه است، اکوتیپ فریدونشهر نسبت به سمیرم برتری داشت

زرین گیاه، تنش خشکی، تراکم بوته، اکوتیپ