نسرین جلیلوند - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی دانشگاه بوعلی سینا
علی اکبر صفری سنجانی - دانشیار گروه خاکشناسی دانشگاه بوعلی سینا

فسفر پس از نیتروژن یکی از مهمترین عناصر ضروری برای رشد گیاه است واین عنصرجزءعناصر پرنیاز برای گیاه محسوب میشود . میزان فسفر کل در خاک ها نزدیک 500 تا 800 میلی گرم در کیلوگرم خاک است .. فسفر کانی در خاک ها , سنگ ها و ته نشست های دیگر به ریخت کانی های آپاتیت اولیه و غیره مانند فلوئورآپاتیت , هیدروکسی آپاتیت , و اکسی آپاتیت می باشند . این کانی ها در خاک نامحلول هستند اما بزرگترین منابع فسفر خاک را می سازند زیرا در شرایط مناسب می توانند حل شده و برای گیاهان و ریزجانداران قابل استفاده شوند . کانی های فسفاته همچنین می توانند همراه با اکسید های آهن , آلومینیوم و منگنز در طبیعت به ریخت کم محلول و قابل دسترس گیاه باشند . دومین ترکیبات فسفره در خاک مواد آلی هستند . ریخت آلی فسفر ممکن است 30 تا 50 درصدکل فسفر را در بیشتر خاک ها تشکیل دهد , اگر چه ممکن است دامنه ای کمتر از 5 تا بالاتر از 95 درصد در خاک داشته باشد . ریخت های گوناگون فسفر معدنی در خاکهای مناطق مختلف دنیا و وابستگی آن با ویژگی های ژئوشیمیایی خاکها به صورت گسترده مورد بررسی قرار گرفته است . جیانگ و جوو (1989) به کمک شش عصاره گیر ریخت های گوناگون فسفر معدنی را در خاکهای آهکی بررسی کردند . در ایران نیز گزارش هایی در باره ریخت ها گوناگون فسفر در دست است . از آنجایی که واکنش میان مدت فسفر بیولوژیک است و برای بررسی فسفر خاک گاهی آن را سترون می کنند، این پژوهش با هدف شناخت پیامد سترون سازی بر ریخت های گوناگون فسفر خاک انجام شد .