هدیه کریمی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد علوم گیاهی گرایش اکولوژی، تاکسونومی دانشگاه ارومیه
چنگیز کریمی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد علوم زمین شناسی گرایش چینه شناسی
حسن محمودزاده - استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی
ناصر عباسپور - استادیار دانشگاه ارومیه دانشکده، گروه زیست شناسی

شوری یکی از محدودیت های کشت انگور در دنیا به شمار می آید. منطقه ارومیه به دلیل نزدیکی به دریاچه ارومیه با محدودیتهای شوری روبروست. با توجه به اختلافات اکولوژیکی مناطق انگور کاری اطراف ارومیه و جهت تعیین میزان تحمل شوری برخی ارقام محلی انگور در استان، آزمایشی با سطوح شوری Nacl به میزان صفر، 25، 50 و 100 میلی مولار، به ترتیب با ضریب هدایت الکتریکی 4، 1، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر روی چهار رقم قره شیره، قزل، تبرزه و دیزماری در دو منطقه بالو و کشتیبان روی نهال های ریشه دار انجام شد. پس از اعمال تیمارهای شوری در محیط هیدروپونیک صفات فیزیولوژیکی شامل شاخص کلروفیل برگ، غلظت پرولین ریشه و برگ، RWC برگ، قندهای محلول ریشه و برگ، MDA برگ و همچنین غلظت عناصر (Cl, Na, K. No(3 در اندام های هوایی و ریشه نهالها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که بین ارقام مورد بررسی از نظر تحمل به شوری اختلاف وجود دارد (P<0/01). با افزایش میزان شوری مقدار پرولین برگی، قندهای محلول و MDA افزایش یافته ولی سطح برگی، شاخص کلروفیل و RWC برگ کاهش پیدا کرد. همچنین شوری کلرید سدیم اثر معنی دار بر غلظت عناصر در اندام های مختلف گیاه داشت (P<0/01)، بطوری که غلظت Na(3), K و نسبت K به Na کاهش ولی غلظت Na و Cl و تجمع آنها در اندامهای مختلف گیاه افزایش یافت. با توجه به بالاتر بودن میزان پرولین و قندهای محلول و تجمع کمتر عناصر سمی مثل Na و Cl در اندام های هوایی، میزان تحمل به شوری و آستانه تحمل دو قزل اوزوم و دیزماری که تا غلظت (100(mM میلی مولار NaCl تعیین گردید، این ارقام به عنوان متحمل به شوری شناسایی شدند. پائین بودن مقادیر شاخصهای فیزیولوژیکی مرتبط با تحمل تنش شوری و بالابودن غلظت یونهای مسموم کننده Na و Cl و تجمع بیشتر آنها در اندام های هوایی بویژه در برگ ها، رقم تبرزه بعنوان رقم حساس به شوری کلرید سدیم شناخته و آستانه تحمل آن تا سطح شوری 50 میلی مولار NaCl تعیین گردید.

تنش شوری، NaCl، ا نگور، صفات فیزیولوژیکی، تحمل