علیرضا پورابوقدار - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته اصلاح نباتات، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشگاه تبریز
سجاد منصوری - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته اصلاح نباتات، دانشگاه ایلام
علی اشرف مهرابی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه ایلام
هدی مرادخانی - دانشجوی کارنشاسی ارشد رشته اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

ذخایر ژنتیکی (ژرم پلاسم) گندم ایران امروزه به عنوان مهمترین منابع بالقوه وراثتی که بیش از گذشته می توانند در اصلاح عملکرد گندم زراعی به کار روند مورد توجه جدی قرار گرفته اند. قسمت عمده ای از رشته کوه های زاگرس به دلیل قرارگیری در هلال حاصلخیز به عنوان مبدأ، پراکنش و تنوع زیستی بسیاری از گونه های گندم شناخته شده است. این گونه های خویشاوند به دلیل قدمت و سازگاریشان به شرایط زیستی و عوامل نامساعد محیطی دارای مناسب ترین ژن ها برای مقاومت به آفات و بیماری ها، خشکی، شوری و حتی بهبود عملکرد هستند. تغییرات شرایط آب و هوایی در آینده سبب گسترش تنش های زنده و غیرزنده خواهد شد. بنابراین اسظتفاده از خویشاوندان گیاهان زراعی می تواند مفید باشد، زیرا عواملی مانند گسترش بیماری ها و آفات و تغییرات شرایط زیست محیطی تأثیر جندانی روی این ذخایر نگذاشته است. بررسی حاضر به معرفی برخی از ژرم پلاسم های گندم و تشریح پراکنش جغرافیایی آنها در ایران به همراه جمع آوری گزارشاتی در مورد پتانسیل های قابل استفاده از آنها پرداخته است، تا به توان با ایجاد کلکسیون های از انقراض این منابع جلوگیری کرده و در برنامه های اصلاحی آینده منطبق بر تغییرات شرایط محیطی جهت بهبود و تقویت پایه ژنتیکی ارقام مدرن از آنها بهره مند شد.

زاگرس، تنوع زیستی، ژرم پلاسم، گندم