منصور بیرامی - دانشیار روا نشناسی دانشگاه تبریز
پروانه علائی - دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی دانشگاه تبریز

هدف این پژوهش، تعیین نقش ادراک از محیط خانواده در پیش بینی تجربه ی احساس شرم و گناه نوجوانان بود. 140 دانشجوی جدیدالورود دانشگاه آزاد اسلامی تبریز و مشغول به تحصیل در نیمسال اول ( 9-1391 ) که در مراحل پایانی نوجوانی بسر می بردند، به شیوه ی نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده و به پرسشنامه های عاطفه ی خودآگاه تانگنی و همکارانTOSCA-2 و ادراک از شیوه های فرزندپروری شیفر پاسخ دادند. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نر مافزارSPSSنشان داد که کنترل بیشتر والدینی با احساس شرم و گناه عمیق تر نوجوانان همراه است. محبت والدین با احساس گناه رابطه ی مثبت دارد، ولی ارتباطی با احساس شرم ندارد. جو عاطفی سرد خانواده با احساس گناه کمتر وجو عاطفی گرم با احساس گناه بیشتر همراه است، ولی سردی و گرمی جو عاطفی خانواده با احساس شرم نوجوان رابطه ندارد. همچنین، تفاوتمعنی داری در ادارک دختران و پسران از میزان کنترل و گرمی جو عاطفی خانواده وجود ندارد؛ ولی دختران رفتار والدین خود را با محبت تر و پسران جو عاطفی خانواده را سردتر ادارک م یکنند. بر اساس نتایج رگرسیون چندگانه، 27 % تغییرات احساس گناه بوسیل هی کنترل و محبت والدینی و جنسیت قابل پیش بینی است. توجه به نقش محیط خانواده در شکل گیری و تجربه ی احساس های شرم و گناه نوجوانان حائز اهمیت است

شرم و گناه، هیجان اخلاقی، محیط خانواده