محمدرضا محمدرضا خانی - دکترای زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
حسین حیدری شریف آباد - عضو هئیت علمی موسسه تحقیقات نهال و بذر کرج
حمید مدنی - عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
قربان نورمحمدی - عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

به منظور مقایسه اثرات شدت تنش بر محتوای رطوبت نسبی و نشت الکترولیت سلولی پنج رقم کنجد، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با پانزده تیمار و سه تکرار در سال 1388- 1387 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جیرفت و کهنوج اجرا شد. کرت‌های اصلی در سه سطح تنش خشکی شامل: تنش ملایم، متوسط، شدید و کرت‌های فرعی پنج رقم کنجد شامل: TS3, JL13 اولتان، داراب 14 و یلووایت بود. در این تحقیق صفاتی از قبیل عملکرد دانه، محتوای رطوبت نسبی و میزان نشت الکترولیت سلولی اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات اصلی سطوح تنش و اثرات فرعی ژنوتیپ‌های کنجد وهمچنین اثرات متقابل آنها روی صفات اندازه‌گیریشده معنی‌دار بود. اثر متقابل بین تیمارها بر تفاوت عملکرد در تنش ملایم و شدید کاملاً مشهود بود و ژنوتیپ داراب 14 بالاترین میزان عملکرد را در هر سه سطح تنش نشان داد. درصد رطوبت نسبی تمام ارقام در تنش ملایم تقریباً یکسان بود ولی در تنش متوسط اختلاف بین ارقام از لحاظ RWC افزایش یافت در حالی که هرچه تنش بیشتر شود اختلاف RWC در ارقام کنجد مشهودتر است. بدین گونه که ارقام JL13، و داراب 14 در تنش شدید دارای RWC بالاتری نسبت به سایر ارقام بودند. همچنین در تنش ملایم کمترین نشت الکترولیت را رقم داراب 14 داشت یا به عبارتی پایداری غشاء سیتوپلاسمی در این رقم از سایر ارقام بالاتر بود. با افزایش تنش خشکی نشت الکترولیت در این رقم به بالاترین حد خود رسید و بعد از آن،این رقم با ایجاد مقاومت، مجدداً نشت الکترولیت آن کاهش یافت. بنابر این در تنش شدید کمترین نشت الکترولیت را رقم‌های داراب 14 و JL13 داشتند

تنش خشکی، رطوبت نسبی، نشت الکترولیت