پیمان کریمی سلطانی - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه رازی کرمانشاه

گردشگری روستایی به عنوان فرآیندی در توسعه روستایی قلمداد می شود که با ایجاد فعالیت های مکمل کشاورزی، می تواند زمینه توسعه اقتصادی و زیست محیطی روستایی را در زمینه افزایش درآمد، اشتغال زایی و معیشت پایدار روستایی فراهم کند. از آنجا که نواحی روستایی منبعی آسیب پذیر و مستعد تغییرات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی است، به ویژه تجربه نشان داده است که هر جا گردشگری به طور خودجوش و اتفاقی و بدون برنامه ریزی و مدیریت موثر، گسترش یافته، پیامدهای نامطلوبی به بار آورده و در درازمدت مشکلات آن بیشتر از فواید آن شده است. در این مقاله تلاش می شود تا به پیامدها و اثرات توسعه ی گردشگری روستایی بر ساختار کشاروزی روستاها، از طریق آلودگی و افزایش فرسایش خاک، تغییر کاربری اراضی کشاورزی، تغییر ساختار اشتغال، تغییر الگوهای کشاورزی، که نهایتا منجر به تضعیف ساختار کشاورزی در روستاها می گردد، پرداخته شود. تغییر کاربری اراضی در پی آمد توسعه گردشگری در مناطق توریست پذیر روستایی یکی از اساسی ترین نمودهای توسعه گردشگری می باشد که بازتاب بسیار گسترده ای از نظر کالبدی و نیز چشم انداز کشاورزی و اشتغال منطقه می تواند داشته باشد. تبدیل اراضی کشاورزی و مرتعی به خانه های دوم روستایی، جاده سازی و سایر زیر ساخت های مورد نیاز گردشگری منجر به تضعیف کشاورزی و پیامدهای متعدد ناشی از آن می شود. با توسعه گردشگری روستایی، به تدریج ساختار اشتغال روستاها به هم خورده و شاغلان بخش های مختلف کشاورزی به سمت درآمدها و مشاغل با زحمت کمتر، که البته فصلی و موقتی می باشند، جذب می گردند، به این ترتیب ساختار اشتغال نواحی روستایی که به فعالیتهای کشاورزی پیوند خورده است به هم می خورد. در بسیاری از طرح های توسعه گردشگری در روستاها ایجاد امکانات و زیرساخت های گردشگری نیازمند خاکبرداری، خاکریزی، گودبرداری و تسطیح زمین می باشد؛ هر یک از این فعالیت ها باعث فرسایش خاک، کاهش حاصلخیزی و ظرفیت نگهداری آب و تغییر بافت و ساختمان خاک، افزایش تراکم و وزن حجمی خاک می گردد. استفاده های مرتبط با گردشگری و رفت و آمد گردشگران باعث کاهش سطح افق آلی خاک و فشردگی مواد معدنی خاک می گردد و این فشردگی باعث کاهش نفوذپذیری آب و در نتیجه کاهش تهویه و حرکت آب در خاک می گردد. تغییرات فوق در خصوص خاک تاثیر نامطلوب بر رشد و مقاومت گیاهان دارد. ساخت راههای ارتباطی و احداث امکانات و زیرساخت های گردشگری روستایی، نه تنها تغییراتی را در نقشه این مناطق ایجاد می کند، بلکه ممکن است سبب جذب صنایع دیگری نیز بشود و متعاقب این امر ممکن است که الگوهای کشاورزی نیز دچار تغییر و دگرگونی گردد و حتی منجر به کاهش یا نابودی آن گردد.

گردشگری روستایی، پیامدهای گردشگری، ساختار کشاورزی، تغییر کاربری اراضی، اشتغال روستایی،