محمد مویدی - پژوهشگر دکتری شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران و مدرس دانشگاه علمی کاربردی شهرسازی، بهسازی و نوسازی

در اصلیترین هدف جامعه پایدار، توجه به توسعه کیفی زندگی شهروندان است تا از طریق آن بتوان زمینه رشد و دستیابی به اهداف پایداری را در شهرها به وجود آورد. یکی از ابعاد مهم این توسعه را پایداری اجتماعی در بر میگیرد. در واقع پایداری اجتماعی با دربرگرفتن مجموعهای از مفاهیم دیگر همانند کیفیت زندگی، سرزندگی، سلامت، عدالت اجتماعی، توانایی خوب زیستن و... به دنبال آن است تا نیازهای اجتماعی حال را بدون غفلت از توانایی نسل آینده در رفع نیازهای اجتماعی شان تأمین نماید. از اینرو اساسا بعد پایداری اجتماعی در کنار تلاش برای ارتقاء سطح کیفیت زندگی به دنبال تقویت سرزندگی جامعه مدنی، حفظ ارزشها و هویت اجتماعی و فرهنگی جامعه نیز می باشد . یکی از مهمترین بسترهایی که زمینه ایجاد پایداری اجتماعی را در شهرها فراهم میکند، فضاهای عمومی شهری هستند. در واقع فضاهای عمومی شهری به عنوان مهمترین بخش از ساختار شهری، منعکس کننده ارزشها و روابط اجتماعی-فرهنگی شهروندان بوده و به خوبی می تواند بر مبنای آن ها امکان زیستن در شهر و برقراری تعاملات اجتماعی را تسهیل و یا بر آنها تأثیر گذارد. از این رو حرکت به سوی پایداری اجتماعی با وجود فضاهای عمومی سرزنده و پویا که زمینه حضور فعال انسانها را در محیط فراهم نماید در شهرها ضرورتی دو چندان می یابد. مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی ضمن بررسی مفاهیم مرتبط با موضوع به دنبال تبیین نقش سرزندگی در افزایش سطح کیفی فضاهای عمومی شهری بر مبنای توجه و تمرکز بر نیازهای انسانی بوده است. بررسیهای انجام شده نشان دهنده آن است که توجه به انسان و پاسخگویی به نیازهای وی از طریق ارتقاء سطح سرزندگی فضاهای عمومی شهری، تداوم حضور فعال شهروندان در محیط را به همراه خواهد داشت. لذا فضاهای عمومی شهری لازم است در تمامی ابعاد(کالبدی، رفتاری، اجتماعی و ادراکی) پاسخگوی نیازهای اساسی انسان باشند و در این صورت شاهد حضور مداوم، فعال و مش ارکت ساکنان شهر در فعالیتهای عمومی و جمعی خواهیم بود و فضاهای عمومی شهری نقش جدی و اثرگذاری را بر پایداری اجتماعی شهرها ایفا مینمایند.

فضای عمومی شهری، انسان محور، پایداری اجتماعی، سرزندگی، برنامهریزی