مهلا محمدنیا - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مهندسی شهرسازی، گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، واحد علوم و تحقیقات
حسین ذبیحی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه تخصصی شهرسازی

در یک معنا رفتار انسان در مقیاسی جهانی تحت تاثیر محیطی است که در آن زندگی می کند . از آن جا یی که رفتار اجتماعی انسانها در خلاء رخ نمی دهد، یکی از فضاهای مؤثر بر این رفتار، محیط کالبدی است . بنابرا ین از یک سو محیط کالبدی بر رفتار انسانها مؤثر است و از طرفی، انعکاس محیط کالبدی در کیفیت محیطی که انسانها در آن زندگی می کنند تجلی می یابد. به این ترتیب یک رابطه عینی بین انسان، محیط کالبدی و کیفیت زندگی وجود دارد. در این مقاله ضمن پرداختن به مفهوم تأثیر محیط کالبدی بر رفتار انسانها، به تبیین نقش آن در کیفیت زندگی شهری و ارائه ی راهکارهایی در جهت ارتقاء کیفیت زندگی شهرهای جدید می پردازیم. شهر جد ید، اجتماعی خود اتکاست، با جمعیت و مساحت مشخص و فاصله ای معین از مادر شهر که دارای برنامه ریزی از پیش تعیین شده می باشد. با وارد کردن انگاشت کیفیت زندگی در فرآیند محیط کالبدی، همراه با ارزشگذاری اهداف و جایگاه آن در افکار و رفتار جامعه و توجه برنامه ریزان به اهمیت آن، می توان نقشی مهم در راستا ی ارتقاء کیفیت زندگی فراهم ساخت. هدف اصلی این پژوهش پرداختن به ابعاد کالبدی – محیطی کیفیت زندگی و مداخله آنها در میزان رضایتمندی مطلوب و شناسایی تأثیر محیط کالبدی بر رفتار انسانها در راستای کیفیت زندگی نمونه موردی انتخاب شده شهر جدید آفتاب می باشد. اصول و معیارهای بسیاری را می توان برا ی سنجش کیفیت زندگی مطرح کرد و مورد تجزیه و تحلیل قرار داد، بدین نحو، تحقیق حاضر با تأکید بر مشترکات سه مبحث کیفیت زندگی شهرهای جدید، محیط کالبدی و رفتار انسانها، پس از تجزیه و تحلیل به ارائه راهبردهایی مطلوب تر، در جهت ارتقاء کیفیت زندگی در شهر جدید آفتاب و میزان تأثیر محیط کالبدی بر رفتار انسانها می پردازد. روش عمل این پژوهش بدین صورت می باشد که، بعد از مرور متون نظر ی و تجارب عملی مرتبط، شاخص های مورد بررسی در ابعاد کالبدی – محیطی کیفیت زندگی شناسایی و توسط انواع روشها ی توصیفی – تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. جمع آوری داده ها از طریق پخش و گردآوری پرسشنامه ها براساس نمونه گیری تصادفی در بین ساکنین و افراد متخصص انجام گرفته و فرآیند محاسبات بر اساس رگرسیون لجستیک و رگرسیون چند متغیره بوده است. همچنین تعیین راهبردها توسط جداول SWOT برای هریک از شاخص های مورد مطالعه انجام گرفته است. ارزیابی ابعاد کالبدی شهر جدید آفتاب و سنجش میزان انطباق آن با معیارهای کیفیت زندگی و همچنین میزان تأثیر این ابعاد بر رفتار انسانها، با توجه به تجزیه و تحلیل 7 شاخص کیفیت مسکن، امنیت، حمل و نقل، اوقات فراغت، خدمات شرکت عمران شهر جدید، کیفیت محیط زیست و خدمات رفاهی با حجم نمونه 94 صورت گرفته است. این تحقیق به عنوان انگاشتی که بیان کننده میزان تأثیر محیط کالبدی بر رفتار انسانها است، به تصمیم سازان کمک می کند تا با آگاهی از میزان تأثیر گذاری برنامه ریزی های خود، کاست ی های موجود در برنامه های جاری را در جهت ارتقاء ابعاد کالبدی – محیطی کیفیت زندگی، کاهش داده و یا برطرف کنند.

محیط کالبدی، رفتار انسانها، کیفیت زندگی