سکینه محمدی - کارشناس GIS، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران
حسن کاکایی مهیاری - کارشناس برنامه ریزی، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران

جهان اطراف ما امروز بیش از هر زمان دیگری نسبت به گذشته، در حال تغییر و تحول است؛ این دگرگونی شتابان، کره زمین را نا آرام‌تر و سکونتگاه‌های بشر را آسیب پذیرتر از آنچه آرزویش را داریم، نشان می‌دهد. تغییرات آب و هوایی گسترده، وقوع متعدد طوفان‌های مهیب، رخداد گاه و بیگاه زمین لرزه و سونامی‌های ویرانگر، خشکسالی‌های وسیع، سیلاب‌های عظیم و انواع دیگر مخاطرات پیرامون ما، خواه با منشاء طبیعت و یا منشاء انسان ساخت، آرامش و امنیت زندگی انسان را به چالشی جدی فرا می‌خواند. پبشگیری و مدیریت این بحران‌ها دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اجتناب ناپذیر برای جوامع بشری و بویژه دولتها و حکومت‌های محلی است. سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی ، اولین و مهمترین ابزار برای نیل به این مهم می‌باشند؛ چرا که عملکرد مطلوب و صحیح تمامی فازهای مدیریت بحران وابسته به داده‌ها و اطلاعات منتج از این سیستم می‌باشد. داده‌ها بایستی در یک روش نظام‌مند به درستی جمع آوری، سازماندهی و نمایش داده شوند تا بتوان از خروجی‌های آنها برای تصمیم‌گیری و مواجهه با بحران‌های مختلف استفاده کرد. سامانه اطلاعات جغرافیایی علاوه بر موارد یاد شده می‌تواند بستر مناسبی برای تمرکز اطلاعات، پیش بینی و برآوردهای اولیه خطر و حتی در مواردی، هشدارهای زود هنگام سوانح باشد.این مقاله با ذکر مثال‌هایی از کلانشهر تهران، به راهبردها و کاربردهای عملیاتی شده فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی از مرحله پیاده سازی و به روز رسانی تا مواجهه با سوانح واقعی و همچنین تاثیرات مثبت آن بر ارتقاء سطح کارآمدی نظام پیشگیری و مدیریت بحران‌ها می‌پردازد.

سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)، مدیریت بحران، سوانح، پیشگیری، راهبرد