یاسمین استوارایزدخواه - استادیار و عضو هیات علمی پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، صندوق پستی ۱۴۴۵۳-۱۹۵۳۷، تهران، ایران

با توجه به امکانات و زیر ساختهای محدود در سطح کشور حتی در شهر تهران به عنوان پایتخت، در زمینه های امدادرسانی و درمانی، در صورت وقوع زلزله ای بزرگ، اگر کلیه مراکز و امکانات موجود برای انجام اقدامات واکنش اضطراری نیز سالم باقی بمانند، باز هم به دلیل گستردگی اثرات زلزله، و محدودیتهای موجود، در زمان طلایی بعد از وقوع زلزله گروههای امدادی توان نجات جان انسانهای محبوس در زیر آوار در برخی مکانها را نداشته و لازم است این آمادگیها در اسرع وقت در مردم ایجاد شود. بنابراین، ایجاد نهادهای مردم محور در سطح محلات، تهیه و تعبیه امکانات اولیه مورد نیاز برای نجات و امداد در مکانهای عمومی به ویژه در سطح واحدهای همسایگی و نیز آموزش نحوه استفاده از این امکانات در مواقع بحران، توسعه فرهنگ خود امدادی و دگر امدادی و نیز برگزاری مانورها و کارگاههای مشارکت مردمی از اقدامات مهم در راستای ارتقای آمادگی مردم در مواقع زلزله است. بر این اساس، این مقاله به مفهوم رویکرد برنامه ریزی واحد همسایگی و محله ای، انواع مشارکت مردمی در سوانح و زمینه های مختلف آن اشاره و سپس به شناسایی نقاط قوت و ضعف مشارکت مردم در خصوص مواجهه آنان با شرایط حاصل از زلزله ها می پردازد. بر اساس بررسیها و مطالعات در این مقاله می توان انتظار داشت که مشارکت مردم آموزش دیده، ظرفیت سازی و ایجاد گروههای مردم نهاد تخصصی می تواند تا حد بسیار زیادی به کاهش تلفات ناشی از زلزله کمک نماید. البته ممکن است مشکلات متعددی نیز در مسیر این گونه تعاملها و مشارکتها وجود داشته باشد که مهمترین آن متقاعد کردن مردم برای قبول باور یک سانحه و اولویت توجه به آن می باشد که برای رفع این معزل نقش متخصصین مربوطه از یکسو و همچنین رسانه های گروهی از سوی دیگر از اهمیت کلیدی برخوردار می باشد. در انتها، پاره ای از موارد ضروری در راستای رسیدن به یک مشارکت محله - محور موفق پیشنهاد می-گردد.

رویکرد مشارکتی، کاهش خطرپذیری، محله- محور، زلزله ها