محمد الفته - کارشناس ارشد مهندسی عمران ، دانشگاه تربیت مدرس
مهدی شفیعی فر - دانشیار مهندسی عمران ، دانشگاه تربیت مدرس

جمعیتهای ناحیه ساحلی که در نزدیکی خط ساحلی متمرکز میباشند، در برخی مناطق در معرض مخاطرههایی مانند سیل ناحیه ساحلی وسونامی میباشند. شهرهای ساحلی در ایران نیز هر از چند گاهی دچار مخاطراتی گردیدهاند که از آن جمله میتوان به طوفان گنو اشاره کرد.تغییرات کوتاه مدت تراز آب دریای خزر نیز در بسیاری از مناطق ساحلی این دریا مشکلساز بوده است[ 1]. برای مثال میتوان به طوفان 13نوامبر 1993 اشاره کرد که در طی آن نیروگاه نکاء به دلیل بالا آمدگی بیسابقه تراز آب دچار مشکل گردید. در این تاریخ ایستگاه اندازهگیری .[ سطح آب در بندر انزلی 55 سانتیمتر مدطوفان را نشان داده است [ 2برنامهریزی و اعمال روش های حفاظتی در مقابل هر مخاطره، نیازمند شناخت کافی از ماهیت و شدت خطر موردنظر میباشد. با توجه به اینکه مخاطرات پدیدههایی فیزیکی هستند، شدت آنها دارای ماهیتی تصادفی میباشد. بنابراین برای بیان آن از مفهوم آمار و احتمال استفادهمیشود. آنالیز خطر، روشی است برای محاسبه شدت مخاطرات و بیان آن با استفاده از مفهوم احتمال و یا دوره بازگشت. بنابراین برای حفاظتدر برابر هر نوع مخاطره طبیعی، آنالیز خطر از جمله قدمهای ابتدایی برای شناخت آن مخاطره و شدت آن میباشد. آنالیز خطر، به صورت کلیبه دو روش آنالیز تک متغیره و آنالیز احتمال توام قابل انجام میباشد. در روش آنالیز تک متغیره، در صورت تعدد عوامل موثر وابسته، میتوان از وابستگی و اندرکنش عوامل صرف نظر نمود و نتایج را به صورت مستقیم جمع نمود. در آنالیز خطر آبگرفتگی ساحلی در این روش، معمولا تنهاعامل تراز سطح آب در نظر گرفته میشود [ 3]. در روش آنالیز احتمال توام، وابستگی دو یا چند عامل در نظر گرفته شده و میتوان اندرکنشبین عوامل را نیز در نظر گرفت. برای مثال مرجع [ 4] با استفاده از یک مدل نسل سوم موج و یک مدل سه بعدی جریان برای محاسبه تراز سطح آب و ترکیب این دو مدل، اقدام به شبیهسازی طوفانها به مدت 50 سال نمودهاند. سپس با استفاده از نتایج، آنالیز احتمال توام دو عامل موج و تراز آب انجام شده است. در تحقیق حاضر آنالیز خطر آب گرفتگی شهر انزلی به روش آنالیز احتمال توام انجام شده است. برای این منظور داده های تغییرات تراز آبدریای خزر به سه مود تغییرات کوتاه مدت (مدطوفان)، میان مدت (فصلی) و طولانی مدت تقسیم شده است. عامل موج نیز به عنوان یکی ازعوامل موثر در نظر گرفته شده است. به کمک روش آنالیز احتمال توام مقادیر احتمال توام دو عامل موج و مدطوفان محاسبه شده و با انتقال به ساحل نقشه آب گرفتگی ناحیه مورد مطالعه رسم گردیده است

آنالیز خطر، آب گرفتگی، ساحل، خزر، انزلی