فهمیه میرزایی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی، گروه به نژادی وبیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی
ابراهیم دورانی علیایی - عضو هیات علمی دانشگاه، دکترای بیوتکنولوژی کشاورزی، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده
علی بنده حق - عضو هیات علمی دانشگاه، دکترای بیوتکنولوژی کشاورزی، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی

در این پژوهش تأثیر پنج ژنوتیپ آفتابگردان (سه رقم روغنی آزاد گروه افشان شامل رکورد، پروگرس و گابور و دو لاین والد هیبرید شامل CMS19 A line, AF18-196 A line دو ریز نمونه (بخش ابتدایی و انتهایی لپه) و 10 ترکیب هورمونی در اندام‌زایی آفتابگردان مورد بررسی قرار گرفت. بذور بدون پوسته پس از ضدعفونی سطحی برای جوانه زنی برای محیط MS 2/1 بدون هورمون کشت شد. هر لپه گیاهچه دو روزه نصف و سه ریز نمونه از هر بخش به محیط باززایی انتقال یافت. اندام‌زایی مستقیم از پنج ژنوتیپ افتابگردان با دو ریزنمونه در محیط پایه MS با دو سطح BAP (یک و دو میلی گرم در لیتر) در ترکیب با سه سطح (صفر، نیم و یک میلی‌گرم در لیتر) از هورمون‌های IAA,NAA ارزیابی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس برای سه پاراتر درصد باززایی، متوسط تعدا شاخساره در هر ریزنمونه و متوسط تعداد شاخساره در ریزنمونه‌های باززایی شده آفتابگردان نشان داد که اثر ژنوتیپ، تیمار هورمونی و ریزنمونه معنی‌دار است و بدین ژنوتیپ و ریزنمونه، ژنوتیپ و تیمار هورمونی و ریزنمونه و تیمار هرومونی اثر تقابل وجود دارد. در این پژوهش ریزنمونه ابتدایی لپه پتانسیل برای شاخه‌زایی پاسخ‌دهنده به کشت بافت بودند. از ترکیب هورمونی مورد آزمون نیز ترکیب هورمونی دو میلی گرم در لیتر BAP به همراه یک میلی‌گرم در لیتر IAA بیشترین میزان شاخه‌زایی را داشت.

آفتابگردان، اندام‌زایی، ژنوتیپ، ترکیب‌های هورمونی، ریزنمونه