محمدکاظم گنجوی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زیست شناسی جانوری
ناصر مهدوی شهری - استاد گروه زیست شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
فرشته قاسم زاده - دانشیار گروه زیست شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
محمدعلی شریعت زاده - دانشیار گروه زیست شناسی دانشگاه اراک

هدف از مطالعه اخیر بررسی وضعیت خوشه های اسپرمی بالغ در زالوی طبی Hirudo orientalis در ماههای اردیبهشت، تیر و آبان است. برای این منظور تعداد 20 نمونه از افراد جمعیت گونه H.orientalis در هر کدام از ماههای اردیبهشت، تیر و آبان از سطح سه آب بند واقع در روستای ایمر شهرستان گنبد کاووس جمع آوری شدند. نمونه ها بلافاصله پس از انتقال به آزمایشگاه توسط مطالعات بافت شناختی مورد بررسی قرار گرفتند. پس از تهیه برش های 5 میکرومتری سریال به کمک میکروتوم و رنگ آمیزی هماتوکسیلین ائوزین، هر یک از مراحل مختلف در خوشه های اسپرمی به همراه تعداد کل خوشه های اسپرمی شمارش شدند. نتایج این مطالعه نشان داد که در اردیبهشت ماه تنها خوشه های اسپرمی مراحل یک و دو در کیسه بیضه زالوهای جمع آوری شده قابل مشاهده هستند. در حالی که در تیرماه و آبان ماه تمام مراحل خوشه ای در کیسه بیضه قابل مشاهده است و بیشترین نسبت تعداد خوشه های اسپرمی بالغ به خوشه های اسپرمی نابالغ نیز در تیرماه مشاهده شد. از آنجا که در زالوها تولیدمثل با افزایش دمای آب تحریک می شود پیشنهاد می شود که این افزایش نسبت تعداد خوشه های اسپرمی بالغ به خوشه های اسپرمی نابالغ در تیرماه با آماده شدن آنها برای تولید مثل در فصول گرم سال ارتباط دارد. در این مطالعه در فصل زمستان به دلیل به خواب رفتن زالوها هیچ نمونه ای یافت نشد.

زالوی طبی، خوشه های اسپرمی، کیسه بیضه، تولید مثل