علی زین الدینی - هیئت علمی موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران
فاطمه ابراهیمی میمند - کارشناس ارشد خاکشناسی.
مهدی امیرپور - دانشجوی دکتری خاکشناسی دانشگاه تهران، ایران.

دشت نوق رفسنجان از مناطق مستعد کشت و تولید پسته در استان کرمان می باشد ولی در سال های اخیر توسعه بیش از حد سطح زیر کشت پسته سبب استفاده از اراضی با محدودیت های زیاد شده است که نتیجه آن نامطلوب شدن کیفیت آب های آبیاری، شور و قلیا شدن خاک های تحت کشت و کاهش شدید عملکرد در برخی نقاط می باشد. مهمترین اهداف این پژوهش بررسی تاثیر فیزیوگرافی بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و نحوه تشکیل و طبقه بندی خاک های شور و گچی در یک توالی پستی و بلندی در دشت نوق رفسنجان است. لذا از اراضی بالا دست (شرق) تا مرکز دشت (غرب و جنوب غرب) یک ردیف پستی و بلندی در فیزیوگرافی های مختلف تحت کشت انتخاب و مطالعه گردید. جهت انجام این تحقق مجموعا هشت پروفیل در یک توالی خاک عمود بر امتداد شیب از شرق به غرب منطقه حفر گردید. تشریح و نمونه برداری خاک انجام و بر روی نمونه های خاک آزمایش های فیزیکی و شیمیائی لازم انجام و مقدار SAR نیز محاسبه گردید و در مرحله بعد با توجه به نتایج آزمایشگاهی و مطالعات صحرائی خصوصیات فیزیک و شیمیائی خاک در طول توالی و در عمق خاک بررسی شد و همچنین خاک پدون های مطالعه شده بر اساس سیستم طبقه بندی جامع خاک تا سطح فامیل رده بندی گردید ( key to soil taxonomy,2010 ) که براین اساس، خاک های مورد مطالعه در دو رده Aridisol و Entisolsقرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد، تشکیل و تکامل خاک از شرق به سمت مرکز و غرب دشت افزایش می یابد. در فیزیوگرافی فلات ها و تراس های فوقانی با توجه به عدم ثبات در سطوح تیپ اراضی و شیب منطقه و در نتیجه آن کند شدن روند تکامل، خاک های مورد مطالعه در رده انتی سول قرار گرفتند. در پروفیل های بررسی شده در فیزیوگرافی دشت دامنه ای افق کمبیک تفکیک شد و در نتیجه خاک ها در رده Cambids قرار گرفتند. در واحدهای فیزیوگرافی دشت های سیلابی و پلایا افق های سالیک و جیپسیک مشاهده و رده های Gypsids و Salids تفکیک شد. بررسی مقدار شوری خاک در منطقه مورد مطالعه نشان می دهد که شوری در لایه سطحی و تحتانی با توجه به کاهش شیب از شرق (فلات ها و تراس ها) به مرکز و غرب (پلایا) افزایش می یابد. تغییرات SAR نیز تقریبا مشابه تغییرات شوری در سطح و اعماق خاک می باشد.

آب شور، پسته، خصوصیات خاک، دشت نوق