محمدرضا اکبرزاده - دانشجوی دوره دکتری سازه های آبی
عباسعلی قزل سوفلو - استادیار گروه عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
محبوبه حاجی بیگلو - مدرس دانشگاه پیام نور مشهد

از مهمترین عوامل تصمیم گیری در احداث سازههای رودخانهای و تعیین عمر مفید سدها، داشتن دادههای دقیق از میزان رسوب حمل شده توسط رودخانه ها است. روشهای چندی برای محاسبه بار معلق رودخانهها پیشنهاد شده است. یکی از این روشها، روش هیدرولوژیکی منحنی سنجه رسوب است. از منشاءهای خطا در برآورد صحیح بار معلق رودخانهها در منحنی سنجه رسوب، نادیده گرفتن اختلافهای فصلی میباشد. هدف از این تحقیق بررسی اثر کلاسهبندی فصلی دادههای رسوب، با تجزیه هیدروگراف خروجی حوضه به ماههای بارش(تر)، خشک و سیلابی، در گزینش بهترین روش و مناسبترین فصل از میان پنج روش هیدرولوژیکی متداول و پنج حالت کلاسهبندی شده در برآورد بار معلق رودخانه است، که در ایستگاه هوتن حوضه آبخیز اترک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد نوع و کیفیت دادههای اولیه در دقت و درستی برآورد روشهای هیدرولوژیکی مؤثر است. بدین گونه که کلاسه بندی کلی دادهها به فصول مختلف تأثیر بالایی در کاهش میزان خطای برآوردی روشهای هیدرولوژیکی دارد و باعث بالارفتن درستی (کاهشو دقت )کاهش MAEبرآوردها میشود. نتیجهگیری میشود که با تغییر فصل، روش بهینه برآورد بار معلق (RMSE )رودخانه تغییر مییابد بدینگونه که روش فائو برای داده کلی، روش ترسیمی (حداکثر غلظت) برای طبقه دادههای دوره خشک و مرطوب، روش حد وسط دستهها برای دادههای کلاسه بندی شده و روش فائو برای دادههای ماهانه روشهای مناسب به منظور برآورد بار معلق در فصول مربوطه میباشند همچنین میزان دبی- رسوب فصل سیلابی به عنوان مناسبترین طبقه، برای برآورد بار معلق سالانه با بیشترین دقت گزینش شد.

اترک، برآورد رسوب معلق، دستهبندی دادهها، روش هیدرولوژیکی، منحنی سنجه رسوب