حجت کرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین
فریده نقدی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین
اکبر نیکخواه - استاد فراممتاز دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

به دنبال اهمیت یافتن جایگاه محله های مسکونی انسان ساخت در شکل گیری شهرها، رویکردهای متعددی در جهت ساماندهی ظاهری و عملکردی محیط کالبدی محله های مسکونی مطرح گردیده است. به سبب مهاجرت ساکنین شهرها و روستاهای اطراف ایلام به مرکز و نیز به علت هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، تقریبا در پنج محله از حاشیه شهر، بافت های خودروی شهری شکل گرفته است. اهداف این پژوهش توصیفی - تحلیلی شامل شناسایی و تجزیه و تحلیل علل شکل گیری محله سبزی آباد، آسیب شناسی، تعیین معیارهای ساماندهی بافت های خودروی شهری جهت عملیاتی نمودن بهسازی، نوسازی و توانمندسازی شهر با بررسی نیازهای محل، و ارائه چارچوب های متناسب برای بسترسازی اعتلای سطح کیفی زندگی ساکنان بود. روش پژوهش، توصیفی، تحلیلی، قیاسی، و استقرایی بود. در مرحله شناخت و ایده پردازی از روش توصیفی (براساس داده های استنادی و پرسش نامه)، در مرحله تجزیه و تحلیل از روش استقرایی - تحلیلی و برنامه های کمی (مدل سازی داده ها و نمونه های حاصل از پرسش نامه)، و در مرحله نتیجه گیری از روش قیاسی - استنتاجی استفاده شد. ثابت گردید که بنابر نظر 62 درصد ساکنان، تاکنون هیچ گونه بهره برداری از نظرات مردم در جهت مشارکت ایشان در زمینه توانمندسازی و بهبود وضعیت محله صورت نگرفته است. اثبات شد که 68 درصد ساکنان بر این باورند که محله سبزی آباد در مقایسه با شهر ایلام دچار کمبودهای شدیدی به ویژه در زمینه ورزشی، فضای سبز، آموزش عمومی، بهداشتی و درمانی، و مذهبی و فرهنگی می باشد. برای ساماندهی سکونت گاه های فقیرنشین حاشیه شهرها، بسترسازی مداخله و ساماندهی، نیازمند اقدامات، تصمیمات و اهرم هایی است که پیش از ورود به مقوله مورد نظر، بایدد تأمین شوند. طرح های پیشنهادی برای ساکنان محلات باید به صرفه بوده و بر بهبود وضعیت اقتصادی ساکنان تأثیر مستقیم داشته باشد. لازم است رویکرد اصلی پروژه های پژوهشی، کاهش فقر اعم از فقر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، رفاهی و معیشتی، بهداشتی، زیست محیطی و مسکن باشد.

سکونت گاه حاشیه ای، ساماندهی، توانمندسازی، ایلام، محله سبزی آباد