مریم صدیق - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی نفت-حفاری و بهره برداری دانشگاه صنعتی شاهرود
بهزاد تخم چی - دانشیار دانشکده ژئوفیزیک، نفت و معدن دانشگاه صنعتی شاهرود
وامق رسولی - دانشیار دانشگاه کرتین استرالیا
ملک محمد گیتی - کارشناس ارشد بخش پتروفیزیک اداره مهندسی نفت شرکت نفت خزر.

نمودارهای صوتی (برشی و تراکمی) کاربردهای متفاوتی در صنعت نفت دارند که می توان به تعیین لیتولوژی، تعیین لایه های با فشار فوق نرمال، ارزیابی سنگ منشاء و تعیین تخلخل، نوع هیدروکربن و سیال منفذی و تعیین مشخصات مخزنی اشاره نمود. از نمودارهای سرعت برشی و تراکمی و چگالی سازند جهت تعیین پارامترهای مکانیکی و الاستیک سازند جهت مدلسازی ژئومکانیکی دیواره چاه و بررسی علل ناپایداری چاه که یکی از چالش های مهم عملیات حفاری و تولید شن در فرایند بهره برداری از میادین هیدروکربنی می باشد، استفاده می شود. تاکنون روش ها وروابط تجربی متعددی برای تعیین سرعت برشی در سازندها و کانی های مختلف در شرایط فیزیکی خاص بر اساس مطالعات بر روی داده های لرزه ای، آزمایشگاهی و یا نمودارهای پتروفیزیکی در لیتولوژی و نواحی خاص توسعه داده شده اند. اما در صورت عدم دسترسی به برخی اطلاعات آزمایشگاهی در خصوص نمونه سیال منفذی، نمونه ماتریکس و کانی های سازند می توان با در نظر گرفتن مقاومت ویژه الکتریکی سازند در روابط تجربی موجود بین سرعت های امواج صوتی تراکمی و برشی، عواملی هم چون سیمان شدگی، انحلال و نحوه ارتباط میان منافذ و نوع سیال منفذی را در تخمین سرعت تاثیر داد. در این مطالعه با استفاده از روابط تجربی معتبر در سازندهای ماسه سنگی، ماسه سنگ شیلی، شیلی و مقایسه سرعت موج صوتی برشی تخمینی و واقعی موجود ، مشاهده می شود که این روابط تجربی با دقت یکسانی به تخمین سرعت انتشار امواج برشی می پردازند و دارای ضریب تعیین همبستگی یکسان در حدود 896/0 می باشند. با استفاده از پارامتر حجم شیل در محاسبات، میزان ضریب تعیین همبستگی افزایش یافته است. همچنین با استفاده از رگراسیون غیر خطی چند متغیره و افزایش متغیرها ضریب تعیین همبستگی رابطه تخمین زده شده به 92/0 افزایش می یابد. اما با نرمالیزه نمودن سرعت های امواج صوتی به فاکتور مقاومت ویژه الکتریکی سازند ضریب تعیین همبستگی رابطه از 44/0 تا 958/0 افزایش می یابد.

سرعت امواج صوتی برشی، سرعت امواج صوتی تراکمی، مقاومت ویژه الکتریکی سازند، ضریب تعیین همبستگی