امیراحمد امینیان - عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام رضا (ع) مشهد
قدیر صیامی - عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام رضا (ع) مشهد
کاظم تقی نژاد - کارشناس ارشد طراحی شهری دانشگاه بین المللی امام رضا (ع) مشهد

مؤلفه های کالبدی فضاهای شهری همچون ساختمانها، فضاهای باز و ویژگی های کالبدی انها همجون حجم توده، نحوه و محل استقرار، اندازه وش کل ظاهری و موقعیت قرارگیری آنها، نقشی تعیین کننده در شدت و میزان آسیب پذیری شهرها در مواجهه با زمین لرزه دارند. بسیار از شهرهای ایران بر بروی پهنههای با خطر نسبی متوسط و زیاد زلزله واقع شده اند. از این رو توجه به کیفیات عناصر و مؤلفه های کالبدی فضاهای شهری در ایران می تواند از بروز فجایع انسانی در شهرها ایرانی به نحوی چشمگیر بکاهد. شهر گرگان با جمعیتی حدود 330 هزار نفر و وسعتی معادل 3600 هکتار در سال 1390 جزء شهرهای واقع بر روی پهنه های زلزله خیز با خطر نسبی زیاد است. سکونت 12 درصد از جمعیت این شهر در بافت فرسوده (که در حدود 10 درصد از مساحت کل شهر را دربر گرفته است) فقدان پهنه بندی آسیب شناسانه از شهر در برابر زلزله، سبب شده است تا آسیب شناسی لرزه ای در این شهر از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار باشد. در این مقاله با استفاده از محاسبه، ترکیب و تحلیل شاخصهایی چون دسترسی به مراکز درمانی، نسبت بین عرض خیابان و ارتقاع ساختمانها (درجه محصوریت)، PGA منطقه، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیتی، کاربری زمین و کیفیت ابنیه، میزان آسیب پذیری شهر گرگان از طریق مدل سلسله مراتبی معکوس (IHWP) و GIS در مقابل زلزله مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق نشان داد ساختانهای موجود در جنوب شهر نسبت به بقیه محدوده مورد مطالعه دارای آسیب پذیری ک متری هستند. با حرکت از سمت جنوب به مرکز شهر، بر میزان آسیب پذیری افزوده می شود. علت این امر این است که جنوب شهر نسبت به شمال آن دارای معابر باعرض کافی، ساختمانهای مقاوم و با قدمت کم می باشد.

شهرسازی، آسیب پذیری، زلزله، شهر گرگان، تحلیل سلسله مراتبی معکوس، GIS