سید علی صحاف - استادیار دانشکده مهندسی، گروه عمران، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
اسماعیل قندهاری - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
احسان فراحتی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

آنچه مسلم است جهت دستیابی به مسیر بهینه و با صرفه ریلی، فراهم آوردن پارامترهای موثر و تعیین میزان تاثیر گذاری هر یک اجتناب ناپذیر است. در این راستا پارامترهایی نظیر (طول مسیر، شبکه راه های ارتباطی، مستحدثات حائز اهمیت و نقاط جمعیتی مهم موجود در منطقه مورد مطالعه) از اصلی ترین عوامل دخیل هستند. بدون شک سفر با سرعت قابل قبول در مسیرهای ریلی تاثیری قابل توجه بر بهره وری مطلوب و افزایش تقاضای سفر، ضمن صرفه جویی در زمان و هزینه دارد. در واقع در نظر گرفتن سهم هر پارامتر در حل یک مساله و اثرات متقابل آن ها بر یکدیگر نیاز به جمع آوری یک جامعه آماری وسیع از اطلاعات موجود دارد. در حال حاضر مسیریابی راه آهن با در نظر گرفتن پارامترهای محدود و بدون دقت نظر در تاثیر عوامل جزء بر یکدیگر صورت می پذیرد. لذا استفاده از سیستم اطلاعات مکانی (GIS) به عنوان ابزاری کارآمد با توانایی تلفیق پارامترهای متعدد، به حل پیچیدگی های ایجاد شده در زمینه مسیریابی کمک می کند. لذا در این مقاله با هدف مدیریت و امکان سنجی مسیر مناسب، احداث راه آهن سریع السیر بین دو شهر نیشابور و مشهد مورد بررسی قرار می گیرد. درادامه با استفاده از فرآیند تحلیل سلسه مراتبی(AHP)، نرخ تاثیر(وزن) هریک از پارامترها، جهت تحلیل و همپوشانی در سیستم اطلاعات مکانی (GIS) محاسبه میگردد. در پایان پس از همپوشانی لایه ها یک مسیر مطلوب جهت احداث خط ویژه سریع السیر ریلی بدست می آید. نتایج ارائه شده از مسیر پیشنهادی منجر به بهبود عملکرد شبکه حمل و نقل ریلی به همراه کاهش چشم گیر زمان سفر و پاسخ گویی بهتر به تقاضای سفر، ضمن کاهش در وقت و هزینه های مرتبط خواهد شد.

راه آهن، مسیر سریع السیر ریلی، سیستم اطلاعات مکانی(GIS)، فرآیند تحلیل سلسه مراتبی(AHP)