محمد محمدرضایی - دانشجوی کارشناسی ارشد بخش ترویج و آموزش کشاورزی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
داریوش حیاتی - استادیاربخش ترویج و آموزش کشاورزی ،دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

نقش روستا در تولید مواد اولیه صنایع و محصولات کشاورزی باعث اهمیت این مکان ها گردیده و از طرفی وجود حدود 30 درصد ازجمعیت کشور در این مناطق حاکی از نقش قابل توجه این بخش در برنامه های توسعه می باشد. عموما شاخصی که کشور ها برای تفکیک مناطق روستایی از مناطق شهری بکار می برند شاخص های متکی به جمعیت است. اگرچه جمعیت خود یک شرط لازم برای تفکیک شهر از روستاست اما شرط کافی نیست. در این نوشتار که به روش تحلیلی – مقایسه ای صورت گرفته به منظور دست یابی به شاخصی پایدارکه بتواند تاحدودی تمامی ویژگی های تشکیل دهنده یک روستا را درخود جای داده و معیاری مناسب برای تفکیک شهر از روستا باشد به تحلیل شاخص های مورد استفاده در سایر نقاط دنیا و ویژگی های منحصر به فرد مناطق روستایی در ایران پرداخته شده است . شاخص پیشنهادی در این پژوهش در برگیرنده ویژگی های مناطق روستایی از قبیل جغرافیا ، شرایط زیست محیطی ، اقتصاد ، وضعیت اجتماعی ، جمعیت شناسی ، فرهنگی ، سیاسی وعرفی می باشدکه بر مبنای آن در مسیر گذا ر ا ز روست ا ب ه شهر طیفی شامل کوچک روستا، میان روستا،بزرگ روستا، روستای مرکزی ،روستاشهر،شهرک،شهر،شهرمرکزی و کلان شهر ارائه گردیده است. نظر به اینکه امروزه تفکیک کامل روستا از شهر با توجه به مسائل و پیچیدگی های موجود در این راستا امری دشوار به نظر می رسد ، شاخص پیشنهادی ارائه شده در این مقاله به منظور تفکیک روستا از شهر با در نظر گرفتن مسائل موجود در این زمینه می تواند در برنامه ریزی های موجود در توسعه مناطق روستایی مفید و کاربردی باشد و کمک قابل توجه ای را به سیاستگذاران و برنامه ریزان ملی در راستای هدفمند نمودن خدمات خود به مراکز جمعیتی کشور ، بنماید.

توسعه روستایی، شاخص تفکیکی ، شاخص پایدار ، طیف تکاملی روستایی - شهری