جعفر عبدالملکی - مدیر کل پژوهش استان ها و امور خارج از کشور در مرکز تحقیقات صداو سیما، دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه تهران
فاطمه عزیزی - کارشناس ارشد علوم سیاسی از دانشگاه علامه طباطبائی

پژوهش حاضر، به بررسی «تنوع فرهنگی» موجود در گستره عظیم ایران اسلامی می پردازد و تلاشی است برای تبیین مدیریت رسانه ای این پدیده فرهنگی و تشریح «فرصت ها»، «تهدیدات» و تمایل آن با «وحدت ملی» که با تکیه بر دیدگاه «هویت» و «هویت یابی» و راهبردهای مدیریت این پدیده مهم فرهنگی نگاشته شده است. پژوهش های متعدد نشان می دهد که هم وطنان ما در حوزه های مختلف زبانی، قومی و فرهنگی تجربه منحصر به فرد «تنوع» و «گونه گونی» و به طور خلاصه «زندگی در فضای م تعدد فرهنگی» را تجربه کرده و به تحقیق می توان جامه ایران را به تعبیر یارخ «جامعه ای چند فرهنگی» دانست. اما علی رغم آن خود را بیش و پیش از هر چیز «ایرانی» و «آریایی» نامیده و بدان مباهات نیز می کنند. در واقع این سرزمین بر خلاف بسیاری از کشورها، فرایند ملت- دولت سازی را به تازگی و در چند دهه اخیر طی نکرده بلکه هم نشینی و همزیستی مسالمت آمیزی از گروه های متنوع قومی و قرهنگی را در طول چندین قرن تجربه کرده است. به عبارت دیگر، «هویت ملی» این سرزمین تجلی اراده «با هم زیستن» تمام اقوام ایرانی است. این اراده بر عوامل محدودکننده ای چون قومیت، زبان، سرزمین و سازمان سیاسی تفوق داشته است. به یقین تمدن باشکوه ایران اسلامی را باید حاصل تلاش، خلاقیت و جان فشانی همه اقوام ایرانی این سرزمین دانست. از این رو به تمثیل از آموزه طبیعت، می توان گفت« هویت ملی» همچون پیکره عظیم و تنومندی است که هر یک از اقوام ایرانی همچون «شاخه ای» بر تارک آن رسته اند. ناگفته پیداست که هیچ یک به تنهایی امکان «نمود» و «بقا» نخواهند داشت اما در اجتماع و در ترکیب با هم است که این درخت تناور را شکل داده اند. توجه به این واقعیت رعایت الزامات مربوط به تکثر و تعدد فرهنگی، اجتماعی و تدارک ساختارهای اجتماعی متناسب با بافت متنوع جامعه ایران را الهام بخش و الزام آور می کند. به نظر می رسد چالش امروزی و اصلی، نه در فهم این پدیده بلکه در چگونگی برخورد با آن به شیوه ای است که موجب ایجاد رویه هایی خلاقانه شده، ضمن حفظ هویت فردی، بومی و محلی برای حفظ و استمرار «هویت ملی» افراد و گروه های متعلق به سایر فرهنگ ها نیز راهگشا و ثمربخش باشد. معتقدیم در این زمینه آزادی های فردی، مسئولیت های جمعی، تحمل، انصاف و همچنین نقش دولت و نیز بینش عدالت خواهانه مبتنی بر «عدالت فرهنگی» اهمیت خاصی دارد. اما مدیریت رسانه ای در استفاده بهینه از این بستر و ظرفیت فرهنگی مهم گامی مؤثر و سازنده تر به شمار می آید. [توضیح سیویلیکا: نمایش فایل مقاله در برخی از حروف دارای مشکل است]

رسانه، فرهنگ، هویت فرهنگی، تکثر فرهنگی، دیگری سازی، عدالت فرهنگی، فرهنگ رسانه ای