داود صالحی - کارشناس شرکت مهاب قدس
احمدعلی فخیمی - استادیار دانشگاه تربیت مدرس تهران

تخمین پارامترهای رفتاری توده خاک در اطراف تونل در پروژه های تونل سازی، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. در تونلهای بزرگ به طور معمول، مقطع تونل به بخشهای کوچکتر تقسیم شده و بصورت مرحله بندی شده، حفاری می گردد. ابزار گذاری و رفتار سنجی توده خاک در اطراف مقاطع اولیه حفاری، می تواند به عنوان یک کارگاه آزمایشی مناسب محسوب شود که با ابزار گذاری مناسب , قرائت مستمر تغییرات و تحلیل برگشتی , از نتایج آن برای تخمین پارامترهای توده خاک اطراف تونل برای تدقیق طراحی مراحل بعدی استفاده گردد. تونلهای بزرگراه رسالت شامل دو تونل موازی به قطر حفاری بالغ بر 5/16متر می باشد که با فاصله ای کمتر از 5/3 متر از یکدیگر قرار گرفته و در حال احداث در تهران می باشند. به موازات بازنگری مطالعات و طراحی ها و انجام آزمایشهای تکمیلی ژئوتکنیک , نتایج همگرایی سنجی های انجام شده در مراحل حفر گالریهای جانبی تونل شمالی از نقطه نظر مطرح شده، مورد توجه قرار گرفت. این اطلاعات شامل همگرایی سنجی هر یک از گالریها طی حفاری و تأثیر حفر گالری مجاور بر روی گالری اول و کشیدگی سنجی (Extensometer) از سطح زمین تا تاج گالری می باشد. بدین منظور مراحل حفر و نصب پوشش اولیه این دو گالری با استفاده از نرم افزار FLAC مدلسازی و با انجام تحلیل های برگشتی Back analysis)) پارامترهای توده خاک تخمین زده شد و با نتایج آزمایشات بر جا مقایسه گردید. در این مقاله ضمن تشریح شیوه تخمین پارامترهای توده خاک از تحلیلهای برگشتی , نتایج حاصل از این بررسی ها ارایه شده است