حمیدرضا طهماسبی طالع - دانشجوی کارشناسی ارشددانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج دانشکده کشاورزی
سیدحسین صباغ پور - دانشیارمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان
حجت الله مظاهری - دانشیاردانشگاه بوعلی سینا همدان دانشکده کشاورزی
ناصر خدابنده - استاددانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج دانشکده کشاورزی

به منظور بررسی اثرتاریخ کاشت و تراکم بوته برعملکردواجزای عملکرد نخود زراعی رقم هاشم آزمایشی بصورت فاکتوریل درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در4تکرار درسال زراعی 1390-89 درایستگاه اکباتان درمرکزتحقیقاتی کشاورزی استان همدان اجرا گردید تاریخهای کاشت در4سطح پاییزه انتظاری بهاره وبهاره دیرهنگام و فاکتورتراکم بوته درچهارسطح 10و20و30و40 بود نتایج حاصل ازتجزیه واریانس نشان داد که تاریخ کاشت و تراکم بوته برروی تعداد شاخه ثانویه دربوته و شاخص برداشت اثرمعنی داری درسطح احتمال 1درصد داشت همچنین تاریخ کاشت تاثیرمعنی داری برروی تعدادشاخه اولیه دربوته و وزن یکصددانه داشت اثرات متقابل تاریخ کاشت و تراکم بوته برروی صفات تعدادغلاف دربوته تعداددانه درغلاف عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه معنی دارگردید نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بالاترین عملکرد 1662کیلوگرم درهکتار مربوطه بتاریخ کشت انتظاری باتراکم 20بوته درمترمربع بود بطور کلی میتوان گفت باتاخیر درکاشت ازکشت انتظاری به بهاره دیرهنگام میزان عملکرد درواحدسطح کاهش می یابد لذاتوصیه میشود رقم هاشم درکشت انتظاری باتراکم 20بوته درمترمربع درشرایط همدان کشت گردید

تاریخ کاشت ، تراکم ، نخود ، عملکرد و اجزای عملکرد