علیرضا دانشی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مهندسی آبخیزداری دانشگاه تربیت مدرس
مصطفی پناهی - استادیار گروه اقتصاد محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
مهدی وفاخواه - استادیار گروه مهندسی آبخیزداری دانشگاه تربیت مدرس

اکوسیستم ها منشأ تولید و عرضه خدمات وسیعی برای جوامع انسانی در سرتاسر دنیا بوده و یکی از عناصر مهم برای تأمین رفاه اقتصادی و بهزیستی به شمار می آیند. در طی دهه های اخیر، به دلیل رویکردهای ناصحیح توسعه ای، گسترش روند تخریب آنها،موجب به مخاطره افتادن سامانه های پشتیبانی از حیات بر روی زمین و بقای بسیاری از موجودات شده است. امروزه، تلاش برای مدیریت صحیح و اصولی اکوسیستم ها، پیش شرط جلوگیری از بروز پیامدهای ناشی از سوء مدیریت آنها تلقی می شود.بررسی عملکرد بسیاری از نهادهای دست اندرکار حفاظت از محیط زیست در جهان در طی دهه های اخیر و از جمله در ایران، از این واقعیت حکایت دارد که تمرکز جهت گیری ها و سیاست های حفاظت از محیط زیست، بیشتر متکی بر اعمال سیاست های دستوری و ارشادی بوده و کمتر از رویکردهای اقتصادی که در چارچوب ابزارهای اقتصادی بیان می شوند، سود برده شده است. بنابراین استفاده از ابزارهای اقتصادی در کنار قوانین و مقررات می تواند نقش اساسی و تعیین کننده ای برای حفاظت از محیط زیست ایفا کند.در حال حاضر ابزارهای مختلفی در این زمینه وجود دارد که باید در انتخاب این ابزارها دقت کافی داشت و طبیعتا امکان استفاده از یک ابزار در تمام اکوسیستم های دنیا وجود ندارد. در این میان،« پرداخت به ازای بهره مندی از خدمات اکوسیستمی » (PES) یکی از ابزارهای اقتصادی مدیریت منابع طبیعی و حفاظت از محیط زیست می باشد که در سال های اخیر در بسیاری از نقاط دنیا استفاده شده و نسبت به بسیاری از ابزارهای مدیریت منابع طبیعی نتایج مناسب و قابل قبولی در پی داشته است. بنابراین به نظر می رسد با توجه به نتایج مناسبی که اجرای آن در بسیاری از کشورهای دنیا داشته است بتوان آن را در بسیاری از حوضه ها و اکوسیستم های کشور که مشکل سوء مدیریت دارند استفاده کرد و به نتایج دلخواه رسید.

ابزارهای اقتصادی، مدیریت منابع طبیعی، حفاظت محیط زیست،PES،ابزارهای مبتنی بر بازار