علی یساقی - دانشگاه تربیت مدرس
حسین کنعانی مقدم - مهندسین مشاور لانیز

تونلهای البرز از بزرگترین تونلهای مسیر آزاد راه تهران-شمال می باشندکه از جنوب به شمال توف سنگهای کرج، توده های گچی، آهکهای پرمین و مجموعه شیل-ماسه سنگ ژوراسیک را قطع می کنند. تنوع و اختلاف مقاومت واحدهای سنگی که عمدتا" جایگزینی تکتونیکی شده اند به همراه توسعه گسلهای بزرگ راندگی و عمق تونلها می توانند موجب بروز خطراتی در زمان ساخت آنها شوند. برداشتهای سطحی و مطالعات زیر سطحی زمین فیزیکی بیان از وجود خطراتی چون پدیده کارستیک سنگ اهکها و گچها و آبهای محبوس در آنها، مناطق خرد شده گسلی فراوان و پدیده آماسی گچها در منطقه مرکزی تونلها دارند. در این منطقه، توده سنگها متاثر از استرس اولیه ناشی از موقعیت تکتونیکی منطقه بوده ولذا وقوع پدیده لهیدگی سنگها در آنها نیز امکان پذیر است. در بخشهای شمالی نیز خطر فعال شدن زمین لغزشهای قدیمی ارزیابی می گردند. از آنجا که عبور تونلها از منطقه بحرانی مرکزی بدلیل مشخصات هندسی آزاد راه اجتناب ناپذیر می باشد و عنایت به حفاری تونلها توسط ماشین حفار (TBM)، جهت کاهش ریسک حفاری در این منطقه، بهتر است حفاری این بخش از طریق تونل کنار گذر و به روش انفجاری کنترل شده و با مشاهدات زمین فیزیکی از پیشانی جبهه کار صورت گیرند. همچنین بجهت کنترل اثر زمین لغزشهای قدیمی بر پایداری دهانه های شمالی، حفاری این بخشها بصورت کند و پوش صورت گیرند