حمیدرضا شعاری - دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا، تهران، ایران.
آرش موذن آزاد - دانشگاه آزاد اسلامی واحد سراب، سراب، ایران.

معماری بومی ایران در طول تاریخ کهن خود توانسته است ارمغانهایی نظیر طاق، گنبد، چفد، جناغ و کلیل را به جهان عرضه نماید. این ارمغانها بیشتر از طریق جاده ابریشم که خونیرس )فلات ایران( را به مدیترانه، اروپا و آفریقا متصل میساخت، فرستاده شده است. در عصر فراصنعتی که انقلابی فراگیر درزمینه ارتباطات به وجود آمده است ارمغان هایی از نوع و جنسی دیگر از طریق فرایندی جهانشمول به نام جهانی شدن به معماری ایرانشهر ارسال میگردد. بنابه تعریف، جهانی شدن در واقع پیوستگی تفاوتهای اقتصادی و فرهنگی و ایجاد ترکیبی متنوع از آنها محسوب میگردد. با این که جهانی شدن ریشه در حوزه اقتصاد دارد اما امروزه شاخه های فرهنگی آن نظیر هنرها، زبان، فلسفه و غیره حتی بیشتر از مباحث اقتصادی در بازتعریف پیوستگیهای جهانی به ایفای نقش می پردازند. یکی از ابعاد تأثیرگذار و تأثیرپذیر از فرایند جهانی شدن بر هنرها در معماری و به ویژه معماری بومی است. با وجود انتقادات و ایرادات فراوانی که به دلیل واهمه از تأثیرات فرهنگی جهانی شدن بر معماری معاصر ایران در محافل علمی و هنری مختلف ابراز میگردد اما معماری بومی ایران، همچنان که پیش از این نیز همواره توانسته است، میتواند با فرایند جهانی شدن همنوا گشته و در عین حال کالبد و روح خود را حفظ نماید. به باور نگارندگان، در صورتی که معماران کنونی و در مقیاسی وسیعتر جامعه ایران، معماری بومی ایران را بیجاذبه و ناخوشایند بدانند آنگاه ترس از تأثیرات جهانی شدن پذیرفتنی خواهد بود. پژوهش حاضر قصد دارد با معرفی مبانی و مفاهیم مرتبط با فرایند جهانی شدن و بررسی برخی تأثیرات آن بر معماری معاصر، معماری بومی ایرانشهر را از دیدگاهی دیگر و در سایهسار جهانی شدن مورد واکاوی قرار دهد. بدین ترتیب تلاش میگردد با بیان شفاف واقعیتهای مربوط به فرایند جهانی شدن ترس را از چهره اندیشههایی که بنا را بر واهمه از جهانی شدن گذاشتهاند، بزداید. لذا در این مقاله نشان داده خواهد شد که حمله به جهانی شدن یا حتی بدتر از آن دفاع در برابر جهانی شدن نمیتواند واکنشی معقول باشد و بایستی اراده معماران بر ارائه تصویری پرجاذبهتر از معماری بومی برای نسل فعلی و آتی باشد

جهانی شدن؛ معماری بومی؛ تأثیرات و واکنشها