محمدحسین فاضل زرندی - دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
یاسر صمیمی - دانشکده مهندسی صنایع ، دانشگاه صنعتی امیرکبیر

نمودارهای کنترل شوهارت، از مهم ترین ابزار کنترل فرایند آماری است که از طریق ترسیم مقادیر آماره نمونه ای مربوط به ویژگی کیفیتی مورد نظر در طول زمان به منظور تشخیص انحرافات با دلیلی که کیفیت خروجی فرآیند را تحت تأثیر قرار می دهد به کار گرفته می شوند. نمودارهای X و MR یکی از انواع نمودارهای کنترل تک متغیره برای پایش میانگین و پراکندگی مشخصه های کیفیتی متغیر محسوب می شوند که هرگاه نمونه تنها شامل یک محصول باشد مورد استفاده واقع می شوند. عملکرد ضعیف نمودار X هنگام مواجهه با مشاهدات غیرنرمال و وجود خود همبستگی در نمودار MR، به عقیده بسیاری از محققین اثربخشی این نمودارها را مورد تردید قرار داده است. از سوی دیگر با رواج به کارگیری متدولوژی بهبود کیفیت شش سیگما به ویژه در صنایع تولیدی، ضرورت تشخیص کاهش در پراکندگی متغیر تحت بررسی بیش از پیش احساس می شود که متاسفانه نمودار MR از این قابلیت برخوردار نیست. این مقاله بر پایه استفاده از منطق فازی، یک روش ساده برای ارزیابی وضعیت میانگین و پراکندگی متغیر مورد بررسی ارایه می کند که ضمن مرتفع نمودن معایب فوق الذکر، می تواند الگوهای غیرعادی موجود در یک فرایند را نیز تشخیص دهد. رویکرد کنترل فرایند بر مبنای به کارگیری یک سیستم خبره فازی در مقایسه با روش های سنتی، در ارزیابی وقعیت مقادیر انفرادی، برتری های قابل توجهی حاصل نموده است. عملکرد نمودار کنترل فازی برای شناسایی رفتارهای غیرعادی فرایند در قیاس با نمودار X و MR با استفاده از داده های حاصل از شبیه سازی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و مزایای روش جدید تشریح گردیده است.

کنترل فرایند آماری، نمودارهای کنترل برای مشاهدات انفرادی، پایگاه قواعد فازی، روند های غیرتصادفی