علیرضا خاوندی - استادیار راه و ترابری، دانشگاه زنجان، دانشکده فنی و مهندسی
حامد خدابنده لو - دانشجوی کارشناسی ارشد راه و ترابری، دانشگاه زنجان، دانشکده فنی و مهندسی

رشد روز افزون جمعیت و توسعه شهرها موجب بروز مشکلاتی د رجابجایی مسافران می شود. تقاضای سفر افزایش یافته لیکن تسهیلات حمل و نقل موجود، کفایت این تقاضا را نمی کند. مکان یابی بهینه تسهیلات حمل و نقل گامی موثر در بهینه سازی عملکرد سیستم های حمل و نقل موجود است. هدف این مقاله معرفی و بررسی انواع روشهای مکانیابی و طراحی خطوط یا همان مسیر یابی تسهیلات است که شامل جایابی پارکینگ، پایانه های اتوبوسرانی، طراحی شبکه های حمل و نقل همگانی، جایابی امکانات پارک سوار، گذرگاههای ویژه عابرین پیاده و ... می باشد. در این پژوهش سعی بر آن است که چند مورد از روشهای پر کاربرد را که در حل مسائل مکان یابی و مسیر یابی تسهیلات حمل و نقلی می توانند راهگشا باشند، معرفی گردد. همچنین برای هر کدام از روشها نمونه مسائل کاربردی ارائه میگردد تا راهنمایی باشد برای تفهیم هر چه بهتر هر کدام از این روشها. در این مقاله سه روش الگوریتم کلونی مورچگان، الگوریتم بهینه سازی درات، روش تحلیل سلسله مراتبی برای بکارگیری در بهینه سازی مسائل مربوط به مکان یابی و مسیریابی معرفی میگردد و کاربرد هر کدام از این روشها در مسائل برنامه ریزی حمل و نقلی بیان می شود.

بهینه سازی، الگوریتم کلونی مورچگان، الگوریتم بهینه سازی ذرات، تحلیل سلسله مراتبی، مکان یابی، مسیریابی