سیدامیر شمس نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزآ
نادر پیرمرادیان - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
محمدمهدی قاسمی - کارشناسارشد آبیاری و زهکشی، سازمان جهاد کشاورزی استان فارس
محمدعلی شاهرخ نیا - کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی، سازمان جهاد کشاورزی استان فارس

خشکسالی یکی از مهمترین بلایای طبیعی میباشد که خسارات فراوانی را بر بخش کشاورزی و منابع آبی وارد میسازد . به دلیل تاثیرات مخرب ناشی از خصوصیات خشکسالی، بخشهای مختلف تولیدی، اقتصادی، اجتماعی و اکوسیستمها با آسیبهای جدی مواجه میشوند . در میان ویژگیهای خشکسالی، سه ویژگی شدت، مدت و گسترش مکانی از اهمیت بیشتری برخوردار میباشند . به منظور به حداقل رساندن مخاطرات وقوع خشکسالی واضح است که انتقال مدیریت بحران به مدیریت ریسک امری اجتنابناپذیراست و نظارت و ارزیابی خشکسالی از ضروریات است . به منظور پایش و سنجش خشکسالی در هر منطقه و تجزیه و تحلیل آماری این پدیده لازم است از شاخصهایی استفاده گردد . در این پژوهش شاخص استاندارد شده بارش با در نظر گرفتن مزایایی که در تحلیل منطقهای و ایجاد ارتباط زمانی بین رخدادهای خشکسالی در نواحی مختلف یک پهنه دارد، انتخاب شده است . در این راستا از اطلاعات بارانسجی 125 ایستگاه مربوط به استان فارس و استانهای مجاور، در یک دوره آماری 30 ساله استفاده گردید . پس از آمادهسازی اطلاعات، مقادیر شاخص استاندارد شده بارش در مقیاسهای زمانی 6 ، 12 و 24 ماهه جهت تعیین شدت خشکسالی ماهانه تمامی ایستگاهها در سال زراعی80- 1379 محاسبه گردید . پس از تعیین شدتهای خشکسالی، با استفاده از نرمافزار ArcGIS9 ، پهنهبندی و تحلیل پراکندگی مکانی خشکسالی انجام گردید . نتایج این پژوهش نشان میدهد که با طولانی شدن دوره خشکسالی و تداوم آن، دو مولفه شدت و گستره مکانی خشکسالی، افزایش مییابد . همچنین نتایج حاکی از آن است که مناطقی از شمال شرق، قسمتهای جنوب شرقی، جنوب و جنوب غربی استان فارس نسبت به مناطق دیگر از نظر آسیبپذیری نسبت به خشکسالی مستعدتر بوده و بیشتر در معرض خشکسالی قرار دارند . لذا مناطق مذکور در بخش کشاورزی و نظامهای مبتنی بر کشت دیم که بقای آن بستگی به میزان بارش دارد، آسیب پذیرتر میباشند .

خشکسالی، شاخص استاندارد شده بارش، سامانه اطلاعات جغرافیایی، استان فارس