مریم کریم پور - کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس
مجید افیونی - دکتری خاکشناسی، هیئت علمی گروه خاکشناسی، دانشگاه صنعتی اصفهان

امروزه استفاده از لجن فاضلاب به عنوان کود در کشاورزی در بسیاری کشورها رایج شده است . ایـن مـاده سرشـار از مـواد مغذی مورد نیاز گیاهان می باشد . هدف از این مطالعه بررسی تأثیر لجن فاضلاب بر عملکرد گیاه می باشد . بدین منظور در مرکز ایران، یک آزمایش صحرایی 5 ساله انجام شد . نرخ لجن فاضلاب مصرفی 100و 50،25،0 مگاگرم در هکتار (Mg ha -1) بود . در سال اول به کل پلات، در سال دوم به 4/5، در سال سوم به 3/5، در سال چهارم به 2/5 و در سال پنچم به 1/5 هر پلات لجن اضافه گردید . پس از 5 سال گیاهان ذرت کشت شده در پلات ها برداشت شد . افزودن لجـن فاضـلاب بـه خاک منطقه مورد مطالعه موجب افزایش عملکرد گیاه گردید . در تیمارهای 1 سال کاربرد کـه از مـصرف لجـن در آنهـا 5 سال می گذرد همچنان عملکرد کاه و کلش و دانه بالاتر از عملکرد در پلات شاهد بود . بنابراین می توان نتیجه گرفـت کـه کاربرد لجن حتی برای یکبار، در حالی که چندین سال از مصرف آن می گذرد، مـی توانـد باعـث افـزایش عملکـرد گیـاه شود . عملکرد کاه و کلش مربوط بـه تیمارهـای ) 25 Mg ha -1 در سـطح احتمـال %)1 و ) 50 Mg ha -1 در سـطح احتمـال %(5 ، در حالی که برای دانه گیاه عملکرد تیمار ) 25 Mg ha -1 در سطح احتمال %)1 با تیمار شاهد تفـاوت معنـی دار نـشان داد . به نظر می رسد که با افزایش حجم لجن مصرفی در پلات ها به تدریج اثرات منفـی ایـن مـاده ( از قبیـل حـضور فلـزات سنگین و به هم خوردن تعادل C:N خاک ) نیز افزایش می یابد . در نتیجه زمانی که حجـم لجـن فاضـلاب از مقـدار معینـی فراتر می رود اثرات منفی لجن بر اثرات مثبت آن غالب شده، عملکرد گیاه رشـد یافتـه در آن حجـم دیگـر رونـد افزایـشی نداشته و در نتیجه بین عملکرد گیاه رشدیافته در این تیمار با پلات شاهد تفاوت معنی دار دیده نمی شود . از آنجایی کـه در گیاهان علفی حساسیت دانه بیشتر از کاه و کلش می باشد، این حجم معین بـرای کـاه و کلـش گیـاه حجـم 50 Mg ha -1 و 25 می باشد . تعداد سال کاربرد لجن فاضلاب تأثیر معنی داری بر عملکرد دانه و کـاه و کلـش داشـت . برای دانه Mg ha -1 ولی مقدار لجن فاضلاب مورد استفاده تنها برعملکرد کاه و کلش مؤثر بود و اثری بر عملکرد دانه نداشت . عملکرد گیاه در سطح احتمال %1 با نرخ کاربرد لجن فاضلاب همبستگی مثبت نشان داد

لجن فاضلاب، عملکرد محصول و نرخ کاربرد لجن فاضلاب