فخری رزا - همکار گروه مهندسی علوم خاک، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی
پرویز شکاری - استاد یار گروه مهندسی علوم خاک، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی

علیرغم آنکه استان کرمانشاه از مناطق مهم کشاورزی کشور است تحقیقات اندکی در مورد سرعت آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی انجام شده است. در این مطالعه سرعت آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی در 12 نمونه از خاکهای مهم زراعی استان در سال 1389 بررسی شدکه شامل عصاره گیری متوالی با کلریدکلسیم 0/01 مولار، استخراج پتاسیم از خاک با استفاده از عصاره گیرهای مختلف و تعیین جذب توسط گیاه نخود بود. سرعت آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی با معادلات مرتبه اول، مرتبه صفر، الویچ، نمایی و سهموی برآورد شد. در همه خاکها نرخ آزاد شدن پتاسیم غیر تبادلی در ابتدا تند و سپس کند بود. خاک شماره 9 و خاک شماره 1 به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار پتاسیم تجمعی را آزاد نمودند. پتاسیم غیر تبادلی آزاد شده همبستگی معنی داری با درصد سیلت و رس نداشت که میتواند ناشی از تفاوت در نوع کانیهای رسی در خاکها باشد. مقایسه ضرایب سرعت تنها در معادله نمایی تفاوت بین خاک ها را نشان داد. در صورتیکه ضرایب سرعت در نمونه ها مشاهده می شود، این اختلاف به تفاوت در پراکنش اندازه ذرات، میزان رس و نوع کانی خاک مربوط می شود. بین روشهای مختلف عصاره گیری و پتاسیم قابل جذب نخود همبستگی معنی داری مشاهده نشد. دلیل اینکه یک عصاره گیر برای خاکی مناسب و برای خاک دیگر نامناسب می باشد، احتمالا به علت تفاوت در نوع و مقدار اشکال پتاسیم قابل جذب توسط گیاه در خاکهای مختلف می باشد.

استخراج پتاسیم، پتاسیم غیر تبادلی، سینتیک