زهرا علی نام - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
مرتضی میرغلامی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
مریم مقدسیان - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چندی است توجه به حفظ هویت و ارزش های شهری در چگونگی توسعه شهرها، دغدغه بسیاری از صاحبنظران علوم شهری شده است. شهرها ظرفی برای رویدادهای انسانی و اجتماعی اند و تمامی خاطرات و هویت های گوناگون در آن شکل می گیرند. از این رو شهر اسلامی به عنوان مکانی با هویت تکیه گاه مناسبی است تا خاطرات شخصی، احساسات و ارزش ها بر آن تکیه کنند. در این میان شهر مشهد به عنوان پایتخت معنوی ایران، با پیشینه غنی و سرعت روزافزون توسعه کالبدی، نقش فرهنگی و هویت بخشی در میان شهرهای ایرانی - اسلامی ایفا می کند. در سال های اخیر با گسترش اقدامات نوسازی و بهسازی در شهر و به خصوص هسته مرکزی آن، هویت شهری مشهد شدیداً دستخوش تغییر قرار گرفته است. هدف از این پژوهش بررسی روند ساخت و سازهای شهر مشهد شامل پروژه های گردشگری، میادین، مراکز دولتی و ... در یک دهه اخیر خصوصاً اطراف حرم مقدس رضوی، بعنوان نشانه اصلی شهر مشهد و تأثیر آن بر هویت بافت مرکزی و کل شهر است. در این روند به بیان ارزش ها و معیارهای هویت ساز براساس ساختار عملیاتی پژوهش در هویت شهر و ارائه پیشنهاداتی در جهت تعریف مناسب تر هویت شهری برای مشهد پرداخته شده است. روش بکار گرفته شده در این تحقیق، روش تحلیلی - اسنادی با تکیه بر منابع کتابخانه ای و بررسی میدانی است. یافته ها نشان می دهد از آنجا که هویت امری پویا است، توجه به آن به عنوان یکی از عوامل اصلی مانایی فضاهای شهری، متناسب با شرایط موجود می تواند کمکی در جهت تثبیت وضعیت مطلوب یا بهبود شرایط نامناسب فضا باشد.

شهر ایرانی - اسلامی، حرم مطهر رضوی، هویت، مشهد