محمد مویدی - پژوهشگر دکتری شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

منظر شهری با ابعاد مختلف کالبدی، عملکردی و معنایی خود از اهمیت و جایگاه خاصی در سازمان بصری شهر و کیفیت فضاهای شهری برخوردار است. اگرچه صرف داشتن نگاه و قرائت منظرین از شهر، پاسخگوی مسائل پیچیده شهری نخواهد بود، لیکن توجه به منظر بعنوان ابزار پایه و لازم برای قرائت متن شهر در راستای پاسخگویی به بخشی از مسائل شهری ضرورت می یابد. یکی از این مسائل مهم توجه به موضوع اجتماع پذیری شهرها بوده و امروزه تلاش برای هرچه اجتماع پذیر نمودن شهرها و به دنبال آن تقویت نقش فضاهای عمومی شهر بعنوان یکی از دغدغه های اصلی نظام های مدیریت شهری بویژه در کشورهای توسعه یافته تبدیل شده است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و دستیابی به مؤلفه ها و معیارهای تأثیرگذار در ارتقای سطح اجتماع پذیری فضاهای عمومی شهری از طریق ساماندهی و دستیابی به منظر شهری پایدار می باشد. دراین خصوص بررسی های صورت گرفته نشان دهنده آن است که منظر یک فضای شهری شامل کلیه اطلاعات موجود در آن فضاست که توسط حواس دریافت شده، در فرایند ادراک پردازش می گردد. از این رو منظر بعنوان فرستنده، دربرگیرنده اطلاعات گوناگونی است که می توان آنها را به دو دسته عناصر کالبدی و عوامل ادارکی تقسیم نموده و جنبه ادراکی آن حضور مردم و نحوه فعالیت و عملکرد آنها در فضای شهری را در بر می گیرد که باعث پیدایش منظر دیگری از شهر و یا منظر اجتماعی شهر می شود. لذا نتایج نشان دهنده آن است که منظر شهری و اجتماع پذیری ارتباط مستقیمی را با یکدیگر دار بوده و توجه به ابعاد مختلف منظر شهری به ویژه در دو بعد عینی و ذهنی به صورت توأمان کیفیت فضای عمومی شهری را دستخوش تحول قرار داده و می تواند بستر مطلوبی را برای حضورپذیری شهروندان و ایجاد اجتماعات عمومی شهری فراهم آورد. همچنین از یک سو توجه به مؤلفه های دخیل در اجتماع پذیری محیط های شهری به ویژه تمرکز بر بعد تجربی - زیباشناختی فضاهای عمومی شهری که دربرگیرنده معیارهایی چون زیباشناسی، تنوع فضایی، خوانایی، امنیت، حس تعلق، مشارکت، آسایش و نشاط، بهداشت و فعالیت و از سوی دیگر جمع آوری نیازهای اساسی انسان در محیط می تواند زمینه دستیابی به منظری پایدار را هرچه بهتر محقق سازد. لذا مطالعات نشان می دهد، تنوع کالبدی مناسب در منظر شهری مبتنی بر نیازهای انسان و مؤلفه های ایجاد اجتماع پذیری شرط لازم برای هرچه اجتماع پذیر شدن فضاهای عمومی شهری می باشد. چرا که در این صورت قادر خواهد بود علاوه بر آنکه بستر فضایی مناسبی را برای حضور شهروندان مهیا می نماید، تداوم حضور و انجام فعالیت های انسانی را نیز در این فضاها به همراه داشته باشد.

پایداری، منظر شهری، اجتماع پذیری، فضاهای عمومی شهری